Po 70 latach nieobecności tygrysy wracają do Kazachstanu!

Liczba tygrysów wzrasta, ale zasięg ich występowania maleje (wynosi obecnie 8% historycznego obszaru) – w ciągu ostatnich 20 lat, tygrysy zniknęły z ponad 135 000 km^2 [1]. Na szczęście nie tylko my widzimy potrzebę zatrzymania oraz odwrócenia tego trendu! Świetnym przykładem są działania rządu Kazachstanu, który przy wsparciu Fundacji WWF prowadzi ambitny program przywrócenia dziko żyjących tygrysów po 70 latach nieobecności w tym kraju.

Międzynarodowa reintrodukcja tygrysów – pierwszy raz w historii!

W historycznym kroku w kierunku odrodzenia wymarłej populacji tygrysów w Kazachstanie, dwa tygrysy amurskie żyjące w niewoli, Bodhana i Kuma (samica i samiec), we wrześniu 2024 r. zostały przeniesione z sanktuarium Anna Paulowna w Holandii do półdzikiego rezerwatu przyrody Ile-Balkhash w Kazachstanie, gdzie spędziły pierwszą zimę.

Ten projekt odtwarzania populacji tygrysów na terenach ich historycznego występowania, prowadzony przez rząd Kazachstanu, rozpoczął się w 2018 r. i nie ma tylko znaczenia krajowego, ale może być pierwszą międzynarodową reintrodukcją tygrysów.

Born to be free!

Rezerwat przyrody Ile-Balkhash leży na wschodzie Kazachstanu i jest największym naturalnym kompleksem delty i mokradeł w Azji Środkowej. Kiedyś można było spotkać tygrysy wędrujące po tym regionie, ale dziesięciolecia  polowań doprowadziły do ich wyginięcia. Teraz, ponad 70 lat później, tygrysy mają powrócić. Istnieje nadzieja, że Bodhana i Kuma rozmnożą się, a ich młode staną się pierwszymi dzikimi tygrysami, które postawią łapę na ziemi Kazachstanu od dziesięcioleci.

Lata przygotowań… i współpracy z lokalną ludnością

Przywrócenie drapieżnika szczytowego, jakim jest tygrys, do krajobrazu nie jest wcale łatwym ani prostym zadaniem. Zaangażowanie lokalnej społeczności było długoterminowym celem projektu. Społeczność Auyldastar, która uważa okolice rezerwatu przyrody Ile-Balkhash za swój dom, żyła bez tygrysów przez ponad 70 lat. Mimo że większość lokalnych mieszkańców nie doświadczyła sąsiedztwa z tym największym kotem świata, znaczenie kulturowe tygrysów pozostaje tu silne. 

Jednak badania opinii, które zostały przeprowadzone na początku projektu, wykazały, że społeczność ma wątpliwości co do przywrócenia tygrysa do swojego krajobrazu. Przez ostatnie sześć lat WWF wspólnie z  partnerami ściśle współpracował ze społecznością Auyldastar w celu ulepszenia okolicznej infrastruktury i minimalizowania potencjalnych konfliktów człowieka z tym drapieżnikiem. To sukces, że po latach partnerstwa członkowie społeczności są integralną częścią projektu. Niektórzy zajmują się nawet uprawą sadzonek, które następnie zostaną  zasadzone w rezerwacie, aby poprawić jakość ekosystemu dla wszystkich, nie tylko dla tygrysów. Bo przyrodę trzeba chronić z ludźmi i dla ludzi!

Wraz z uruchomieniem programu reintrodukcji tygrysów byliśmy świadkami znaczącej zmiany – odrodzenia się natury i naszej wioski Karoy. Ten projekt nie tylko przywraca utracone ekosystemy, ale także napełnia nas dumą z uczestnictwa w historycznym procesie – komentuje Adilbaev Zhasar, Przewodniczący Rady Starszych, Społeczność Auyldastar we wsi Karoy.

Jednym ze sposobów budowania partnerstwa ze społecznościami lokalnymi były specjalne Komitety Rozwoju Wsi, które zainicjowały szereg projektów pilotażowych generujących środki na dotowane i rekomendowane w ramach projektu działania. Przywracanie siedlisk w rezerwacie przyrody Ile-Balkhash również się nasiliło, przy wsparciu społeczności sąsiadujących z rezerwatem. Do tej pory zasadzono ponad 50 hektarów rodzimych gatunków oliwnika i wierzby, aby poprawić jakość siedliska.

Wysiłki na rzecz przywrócenia tygrysów w Kazachstanie będą kontynuowane w ciągu najbliższych kilku lat po podpisaniu Memorandum of Understanding między WWF International, Rezerwatem Przyrody Ile-Balkhash i Królewskim Uniwersytetem Rolniczym na początku tego roku. Aby wzmocnić ochronę przed pożarami lasów, w lokalnej społeczności utworzono ochotniczą straż pożarną.

Żeby tygrysy wróciły, trzeba zapewnić im pożywienie

Poprawa jakości siedlisk w rezerwacie przyrody Ile-Balkhash to sam w sobie program przywracania całego ekosystemu. Utrzymanie zdrowej bazy pokarmowej dla tygrysów w odpowiednich miejscach stanowi podstawę ochrony tego gatunku, a wiele populacji zwierząt, na które tygrysy polują zostało doprowadzonych do bardzo niskiego poziomu. Działania na rzecz ochrony skupiły się na zwiększeniu populacji dzikich świń, gazeli czarnoogonowych, a także na reintrodukcji jeleni bucharskich i kułanów azjatyckich (azjatyckich dzikich osłów), aby przywrócić te gatunki do krajobrazu.

Według Living Planet Report straciliśmy 73% żyjącej planety.

Dowiedz się więcej »

Tygrysy muszą być bezpieczne – działania antykłusownicze

Do wyginięcia tygrysów w Kazachstanie w dużej mierze doprowadziły polowania. Chociaż obecnie obowiązuje surowe prawo zakazujące polowania na tygrysy na wolności, niestety wszystkie reintrodukowane tygrysy są nadal narażone na kłusownictwo. Działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa dla tygrysów zostały wzmocnione w całym rezerwacie, a możliwości strażników się poprawiły. Przykładowo nowe samochody pozwalają im podróżować po trudnym terenie, który obejmuje duże obszary wodne, zarośla, a w miesiącach zimowych przykrywa go gruba warstwa śniegu. Zespół strażników, składający się z ponad 60 osób, przyjął narzędzie SMART (Spatiam Monitoring and Reporting Tool), , aplikacja umożliwia strażnikom zbieranie i przechowywanie informacji o nielegalnej działalności, mapowanie tras patrolowych, monitorowanie dzikiej przyrody i identyfikację zagrożonych obszarów siedlisk.

A co teraz?

Projekt powrotu tygrysów na wolność w Kazachstanie poczynił ogromny krok naprzód. Tam gdzie występują dzikie zwierzęta mogą też pojawić się szkody. Dlatego też trwają prace nad ustanowieniem programu rekompensat dla lokalnej społeczności za szkody wyrządzone przez tygrysy (podobnie jak to funkcjonuje w przypadku wilka czy niedźwiedzia w Polsce), a także nad utworzeniem zespołu reagowania, który będzie w stanie reagować na każdy potencjalny konflikt między ludźmi a tygrysami w przyszłości.

Jeśli chodzi o tygrysy Bodhanę i Kumę, świat czeka, aby zobaczyć, co będzie dalej. Jeśli uda im się rozmnożyć, młode zostaną ostatecznie wypuszczone na wolność, gdy będą gotowe opuścić matkę. Później nastąpi intensywny okres monitorowania, podobnie jak dalsze translokacje tygrysów amurskich w celu zapewnienia różnorodności genetycznej wśród nowej populacji dzikich tygrysów w Kazachstanie.
 

Opracowano na podstawie 2024 WWF Tigers Alive Annual Report.

Przypisy:
^[1] Sanderson i in., 2023.