Hasłem naszego jubileuszowego roku jest „Sztuka Ochrony Przyrody", bo dla nas ochrona przyrody jest właśnie sztuką, która wymaga wielkiego zaangażowania, ale jej końcowy efekt potrafi zachwycać. Dlatego, od 25 lat Fundacja WWF Polska zajmuje się ochroną bioróżnorodności, której zachowanie przyniesie wiele dobrego nie tylko dla nas – ale i dla przyszłych pokoleń. Tak jak ze sztuką – raz stworzone dzieło, powinno zachwycać przez wieki.

Ta sztuka ochrony przyrody nie mogłaby się udać, gdyby nie wsparcie – Darczyńców, Partnerów, Wolontariuszy oraz Pracowników Fundacji, którzy wspólnie dbają o odbudowę bioróżnorodności w Polsce. Ćwierćwiecze pracy WWF w naszym kraju i liczne sukcesy, pokazują skuteczność i stabilność naszych działań.

Czytaj dalej, od czego się zaczęło i jakie 25 sukcesów w ochronie przyrody świętujemy z okazji 25-lecia!

Utworzenie Biebrzańskiego Parku Narodowego

Ponad 30 lat temu międzynarodowa Fundacja WWF rozpoczęła swój pierwszy projekt w Polsce – projekt WWF „Biebrza”. Były to działania, które pomogły utworzyć Biebrzański Park Narodowy i stały się zalążkiem do powstania polskiego oddziału Fundacji WWF.  Pół wieku temu chciano przekształcić obszar obecnego parku na Państwowe Gospodarstwo Rolne. Na szczęście rozmiary terenu odstraszyły zainteresowanych, a dodatkowo badania polskich ornitologów wykazały, że pod względem bogactwa gatunków lęgowych ptaków Bagna Biebrzańskie są unikatowe. Następnie 35 lat temu naukowcy z Towarzystwa Biebrzańskiego zwrócili się do WWF International z prośbą o pomoc finansową w utworzeniu parku narodowego obejmującego całą dolinę rzeki. W rezultacie 9 września 1993 r. został powołany Biebrzański Park Narodowy!  

Kilka lat później, w 1997 roku WWF International uruchomił trwający 7 lat projekt „Biebrza”, który koncentrował się na budowaniu więzi pomiędzy ochroną przyrody a lokalną ekonomią. Projekt ten stał się początkiem utworzenia w Polsce najpierw przedstawicielstwa WWF International, później polskiego Biura Programu WWF, a ostatecznie organizacji narodowej – Fundacji WWF Polska.  Jego liderem został ornitolog, a dziś także ekspert ds. Ochrony Wód i Gatunków w WWF Polska – dr Przemysław Nawrocki, który brał udział w powstaniu Biebrzańskiego Parku Narodowego i który pracuje z nami do dziś!

Biebrzański Park Narodowy
Biebrzański Park Narodowy

Ochrona rysia w Polsce

Jednym z naszych największych (i najdłuższych, bo trwa nieprzerwanie od 2007 roku) przedsięwzięć, jest praca na rzecz reintrodukcji bałtyckiej populacji rysia euroazjatyckiego w lasach północnej Polski. Do tej pory wraz z partnerami wypuściliśmy do przyrody ponad 100 osobników!

Ochrona tego drapieżnika to prawdziwa sztuka, na którą składa się wiele wymagających zadań, takich jak: zapewnienie zwierzętom odpowiedniej przestrzeni życiowej w coraz bardziej zurbanizowanym świecie, budowanie odpowiednio licznej, właściwie dobranej genetycznie grupy osobników czy działania ochronne na rzecz rysi, które już są na wolności.

Na początku naszą misją było przywrócenie rysi lasom mazurskim, gdzie w latach 2007-2020 wspólnie z partnerami wypuściliśmy ich ponad 30. Do dzisiaj monitorujemy mazurską populację oraz rysie zamieszkujące lasy na Podlasiu. Od 2018 roku wspieramy odbudowę populacji tych kotów w północno-zachodniej Polsce. Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze dzięki wsparciu między innymi naszej Fundacji, wypuściło na wolność ponad 70 osobników.

Przed rysiami w Polsce stoją ogromne wyzwania – liczne zagrożenia takie jak: choroby, wypadki komunikacyjne i kłusownictwo sprawiają, że gatunek ten potrzebuje nieprzerwanej ochrony, którą planujemy kontynuować.

ryś euroazjatycki
ryś euroazjatycki

Pomoc foce szarej w Bałtyku

Ten rok to dla nas nie tylko 25 lat istnienia naszej Fundacji, ale również 15-lecie Błękitnego Patrolu WWF, który od początku istnienia przeprowadził prawie 3 500 foczych interwencji, pomagając we współpracy z pracownikami Stacji Morskiej im. Profesora Krzysztofa Skóry UG w Helu, wrócić do zdrowia niemal 400 fokom! Aktualnie działa z nami blisko 200 wolontariuszek i wolontariuszy, rozlokowanych na całej długości polskiego wybrzeża. Ich obecność w nadmorskich miejscowościach oraz funkcjonowanie Błękitnego Telefonu Alarmowego (795 536 009) pozwalają na szybką i skuteczną interwencję.

Foki szare objęte są ochroną gatunkową i są jednymi z nielicznych ssaków morskich zamieszkujących Bałtyk. Ich populacja się odbudowuje, jednak wciąż borykają się z wieloma zagrożeniami - takimi jak przyłów, czyli przypadkowe zaplątanie w sieci rybackie oraz niepokojenie i płoszenie przez plażowiczów. Wolontariusze i wolontariuszki Błękitnego Patrolu WWF monitorują ich siedliska, przeprowadzają interwencje terenowe, ale także edukują, jak prawidłowo zachowywać się w obecności fok na plaży, by nie zakłócać ich spokoju oraz tłumaczą, dlaczego te zwierzęta są tak ważne dla równowagi ekosystemu Bałtyku.

Foka szara
Foka szara

Tworzenie obszarów chronionych

Czy wiesz, że w Polsce jest ponad 1000 obszarów Natura 2000? Ta długa lista to jeden z największych sukcesów polskich organizacji przyrodniczych. Początkowa lista, którą w 2004 r. polski rząd przekazał Komisji Europejskiej, była bardzo skromna i nie miała szans na spełnienie swojego celu, tj. powstrzymania zaniku bioróżnorodności w Europie. Zawiązaliśmy wtedy koalicję z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków OTOP, Fundacją Ekorozwoju, Klubem Przyrodników i Polskim Towarzystwem Ochrony Przyrody “Salamandra” i wspólnie przygotowaliśmy tzw. Shadow List (Listę Cieni), czyli alternatywną propozycję listy obszarów sieci „Natura 2000”. Pełna lista (łącznie z propozycją rządową), która obejmowała 141 ostoi ptasich i 336 ostoi siedliskowych, została przekazana przez organizacje pozarządowe do Komisji Europejskiej, a ta uznała polską Shadow List za najlepszą w historii Unii Europejskiej. Finalnie wszystkie obszary wymienione na niej stały się pełnoprawnymi obszarami Natura 2000. Dziś dzięki sieci obszarów Natura 2000 chronimy miejsca unikalne pod względem przyrodniczym oraz kluczowe dla przetrwania zagrożonych gatunków i siedlisk. Ta sieć to fundament naszej walki o różnorodność biologiczną i zdrowe środowisko, z którego korzystają nie tylko zwierzęta, ale także ludzie.

Kulik wielki
Kulik wielki

Ochrona ekosystemów rzecznych

Rzeki to nasze wspólne dziedzictwo przyrodnicze. W Polsce mamy ich aż 150 tysięcy kilometrów i niemal 99% z nich jest w złym stanie. Dlatego w 2018 roku stworzyliśmy program Strażnicy Rzek WWF – by chronić polskie rzeki: te wielkie i te małe, czasem nie mające nawet oficjalnej nazwy.

Strażnicy Rzek WWF to grupa ponad 100 wolontariuszek i wolontariuszy, którzy monitorują około 250 km rzek w Polsce. Stoją na ich straży, badają stan wód i reagują na realne zagrożenia – od nielegalnych zrzutów ścieków po szkodliwe prace hydrotechniczne. Dzięki ich czujności wiele interwencji zakończyło się sukcesem, a rzeki zyskały szansę na regenerację. Promują też ideę przywracania rzek do stanu naturalnego i uczestniczą w odtwarzaniu tarlisk czy sadzeniu drzew wzdłuż brzegów. Działania te pomagają nie tylko przyrodzie, ale i lokalnym społecznościom, zmniejszając ryzyko suszy i powodzi.

Dzięki pracy Strażników Rzek WWF zmapowaliśmy ponad 725 sztucznych barier na polskich rzekach. Wielu z nich nie było w żadnej ewidencji. To ogromny krok w stronę przywracania ciągłości ekologicznej rzek, umożliwiającej migracje ryb i odbudowę naturalnych ekosystemów.

Ochrona ekosystemów rzecznych to prawdziwa sztuka – sztuka łączenia wiedzy, nieustającej czujności oraz zaangażowania lokalnych społeczności.

rzeka Przemsza
Przemsza

Obejrzyj film podsumowujący nasze 25-lecie!

Co jeszcze osiągnęliśmy?

Uchroniliśmy Puszczę Białowieską przed zwiększeniem wycinki zatwierdzonym przez ówczesnego ministra środowiska w 2016 roku. Działania prowadziliśmy w ramach Kolacji Kocham Puszczę wszędzie, gdzie było potrzebne, w Polsce i za granicą. W ramach koalicji zebraliśmy ponad 200 000 podpisów pod apelem by ochronić Puszczę Białowieską. Nasze działania były bardzo skuteczne, piły w Puszczy ucichły.

Przywróciliśmy tereny zalewowe Odry, odtwarzając 600 ha naturalnej retencji dolinowej tej rzeki, co przyczyniło się do zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców i ochrony ich przed zalaniem, zdając test w 2024 roku. (Działania podjęto po powodzi w 1997 roku. Odsunięto obwałowania dalej od rzeki, był to pierwszy taki przypadek w Polsce).

Ratowaliśmy Wisłę przed skutkami awarii rurociągu, do jakiej doszło w rejonie Włocławka w grudniu 2007 roku. Pracownicy WWF wspierani przez wolontariuszy z innych organizacji usunęli z wód Wisły ponad dwie tony oleju opałowego – silnej trucizny trwale niszczącej ekosystem rzeki.

Opracowaliśmy projekt specjalistycznych kontenerów „niedźwiedzioodpornych”. Od ponad 10 lat wykonujemy je na potrzeby lokalnych społeczności w Karpatach. Pomagają one zniechęcać zwierzęta do żerowania w okolicach zamieszkanych przez ludzi. Przekazaliśmy do tej pory około 120 takich kontenerów.

Wyłowiliśmy z Bałtyku ok. 300 ton “sieci widmo”. Zagubione, zalegające na dnie sieci stanowią zagrożenie dla zwierząt morskich.

Objęliśmy ochroną około 150 hektarów wartościowych dla różnorodności biologicznej obszarów. Dzięki współpracy z partnerami z innych organizacji i biznesem, udało się stworzyć na nich obszary chronione prywatnie.

Wspieraliśmy społeczną koncepcję powiększenia Białowieskiego Parku Narodowego. Pomogliśmy w opracowaniu oraz rozpowszechnieniu tego działania.

Wspierane przez nas patrole antykłusownicze w Malezji przeszły prawie 87 tysięcy kilometrów w trakcie blisko 17 tysięcy dni patrolowych. W ich trakcie wykryto w sumie około 1700 aktywnych i nieaktywnych sideł i kryjówek kłusowniczych.

Pomogliśmy wdrażać konwencję CITES – mającą na celu wyeliminowanie nielegalnego handlu ginącymi gatunkami roślin i zwierząt. W ramach działań przeszkoliliśmy ponad 1000 funkcjonariuszy. W 2012 polska policja otrzymała od Interpolu nagrodę za skuteczność w tej dziedzinie.

Dzięki współpracy organizacji pozarządowych w ramach Koalicji 10%, którą współtworzymy, udało się przeprowadzić szereg działań wspierających tworzone prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych (Nature Restoration Law). Poparcie dla tego prawa podpisało blisko 55 000 osób, a apel do Premiera RP wsparło 229 organizacji pozarządowych. Nature Restoration Law to rozporządzenie, które może zmienić jakość życia mieszkańców i mieszkanek unijnych krajów, w tym Polski.

Stworzyliśmy i zrealizowaliśmy ogólnopolski program edukacyjny dla szkół podstawowych “Dieta przyjazna planecie” (trwa trzecia edycja). Z programem dotarliśmy dotychczas do ponad 800 nauczycielek, nauczycieli oraz osób zaangażowanych w żywienie w szkołach w całej Polsce. W zajęciach edukacyjnych udział wzięło ponad 9 tysięcy uczniów i uczennic.

Stworzyliśmy Program z Pandą (trwa 5 edycja) – w sumie dotarliśmy do 1796 nauczycielek i nauczycieli, którzy zapisali się do programu z 1466 placówek ze wszystkich województw. W ramach działań zachęcamy dzieci i młodzież do wejścia w świat przyrody i nauczenia się sposobów jego ochrony.

Uchroniliśmy bagna w dolinie Rospudy przed zniszczeniem.

Mieliśmy wpływ na kształt nowego standardu gospodarki leśnej FSC, który wszedł w życie w październiku 2024 r. Standard ma  na celu wspieranie zrównoważonej gospodarki leśnej.

Zbudowaliśmy łącznie 23 tarliska o powierzchni około 4268 m2. Przyczynia się to do zwiększenia liczebności populacji ryb.

Nasadziliśmy 27 tysięcy drzew na długości 82 km rzek. Dzięki temu linia brzegowa jest bardziej stabilna, temperatura wody niższa oraz życie rzeki bogatsze.

Nasze działania przyczyniły się do powstania pierwszej w Polsce i jednej z nielicznych w Europie żywych granic. Dzięki naszym staraniom Polska i Czechy podpisały umowę, że gdy Odra zmieni bieg, zmieni się granica między naszymi krajami, nawet kosztem terytorium któregoś z nich, dzięki czemu malowniczy meander został uchroniony.

W polskiej części Karpat Wschodnich zrewitalizowaliśmy opuszczone sady. Położone z dala od ludzkich osad, stanowią cenną i bezpieczną bazę pokarmową dla niedźwiedzi i innych gatunków zwierząt. Poprawiliśmy warunki do owocowania około 6 000 starych drzew oraz posadziliśmy ponad 1000 nowych. To działanie pomaga niedźwiedziom nie wchodzić w konflikt z ludźmi.

Przekazaliśmy rolnikom i pszczelarzom około 600 zestawów grodzeń elektrycznych do zabezpieczenia zwierząt gospodarskich i pasiek, promując tym samym bezkonfliktowe sąsiedztwo z dużymi drapieżnikami jak wilk i niedźwiedź.

Wraz z 28 innymi organizacjami współtworzymy koalicję klimatyczną. Jej celem jest wspólne działanie na rzecz zapobieganiu wywołanym przez człowieka zmianom klimatu.