Szukaj
Ostatnia aktualizacja: 01 września 2025
Chomik europejski
(łac. Cricetus cricetus)
Kategoria zagrożenia IUCN:
gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem na wolności (CR)
Główne zagrożenia:
konflikty z lokalnymi mieszkańcami i celowe zabijanie, fragmentacja siedlisk, Intensyfikacja, chemizacja i mechanizacja rolnictwa
W trakcie spaceru między działkami lub po polach napotykasz dość dużą norę – czy to kret lub nornica? Niekoniecznie! To może być też skrzotek, recek, pies ziemny… Czyli chomik europejski.
Chomik europejski jest przedstawicielem rodziny chomikowatych, która obejmuje ok. 300 gatunków. Spośród nich tylko on uprawniony jest do noszenia nazwy „chomik”. Jeśli się zastanawiasz, co zatem masz w domu z lokalnego sklepu zoologicznego, to gryzonie hodowane w domach należą do rodzaju chomiczków i chomiczników. Są znacznie mniejsze od chomika europejskiego, który osiąga ponad 30 cm długości.
Co jeszcze wiemy o jedynym dziko żyjącym chomiku – europejskim?
CHOMIK EUROPEJSKI JEST NAJBARDZIEJ KOLOROWYM SSAKIEM NASZYCH PÓL
Jego ubarwienie jest wyjątkowe, bo odwrotne do większości ssaków, które charakteryzują się jaśniejszym ubarwieniem brzuszka w stosunku do plecków. U chomika jest odwrotnie: grzbiet jest jaśniejszy, rudawy w wielu odcieniach z różną intensywnością zabarwienia, a brzuch ma wyjątkowo kolor czarny.
„CHOMIKUJE” ZAPASY – POTRAFI ZEBRAĆ NA ZIMĘ KILKA KILOGRAMÓW ZIAREN, BULW, KŁĄCZY
Czasem można trafić na informację o rekordowych ilościach pokarmu znajdowanych w norach chomików (np. 34 kg ziarna grochu czy 70 kg bulw ziemniaków). Ale, jak w przypadku wszystkich rekordów, takie zbiory to rzadkość! Przeciętnie chomiki magazynują 2-3 w kg zapasów.
BUDUJE SKOMPLIKOWANY SYSTEM PODZIEMNYCH NOR DO GŁĘBOKOŚCI 2 METRÓW
Chomik żyje w systemie rozgałęzionych, podziemnych nor, które buduje w głębokich warstwach gleby. Tworzą tunele ukośne i pionowe, które mają średnicę ok. 6-8 cm, a długość osiągają do kilku metrów. Tunele te prowadzą do sypialni na głębokości ok. 2 metrów!
Obok sypialni chomik buduje spiżarnie, z kolei ślepe tunele służą zwykle za ubikacje.
System nor, które tworzy przyczynia się do spulchnienia i dotlenienia gleby oraz doprowadza wodę.
JEST ZNANY ZE SWOJEJ WALECZNOŚCI – W RAZIE ZAGROŻENIA JEST W STANIE PRZEPĘDZIĆ DUŻO WIĘKSZEGO OD SIEBIE DRAPIEŻNIKA
Czasem w sytuacji zagrożenia chomik nadyma policzki, dzięki czemu może wydawać się większy, niż jest w rzeczywistości. Nie mogąc uciec, podskakuje wówczas i wydaje piskliwe dźwięki, co niesłusznie odbierane jest jako agresja. W rzeczywistości jest to forma obrony.
JEST GATUNKIEM SPĘDZAJĄCYM WIĘKSZOŚĆ ROKU SAMOTNIE
W przeciwieństwie do większości gryzoni chomiki to samotnicy! Każdy gromadzi zapasy pokarmu i przesypia zimę we własnej norze. Jedynie w okresie godów wzrasta tolerancja między nimi… Choć znane są przypadki, gdy samica po zalotach atakowała samca…
Samice samotnie wychowują młode, wychodzą po pokarm na krótko, a na dodatek dzielą się pożywieniem z dziećmi, do czasu gdy te pozostają z nią w norze…
CZY WIESZ, ŻE CHOMIKI (JAK NIEDŹWIEDZIE) ZAPADAJĄ W SEN ZIMOWY?
Corocznie od września do kwietnia chomiki europejskie hibernują, przechodząc zamiennie stan hipotermii, która trwa ok. 100 godzin (gdy temperatura ich ciała spada do 4,4°C) i aktywności, podczas której podjadają nagromadzone zapasy.
CHOMIK JE GŁÓWNIE ROŚLINY, ALE NIE WZGARDZI MAŁYMI BEZKRĘGOWCAMI, JAJAMI PTAKÓW CZY DROBNYMI SSAKAMI
Chomik europejski to gryzoń głównie roślinożerny, który żywi się zielonymi częściami roślin, ziarnami zbóż oraz korzonkami. W okresie letnim w jadłospisie dominują zwykle zielone części zbóż, rzepaku i koniczyny oraz lucerny, ziarno pszenicy, buraki i bezkręgowce.
Ok. 10% pożywienia chomika europejskiego stanowi białko zwierzęce – dżdżownice, ślimaki, owady, a nawet pisklęta małych ptaków.
Czym się różnią prawdziwe chomiki od tych w domach?
Czym się różnią prawdziwe chomiki od tych w domach?
Chomik europejski jest znacznie większy – osiąga ponad 30 cm długości (tymczasem błędnie nazywany chomikiem pupil domowy mierzy maksymalnie 15 cm). Jego masa ciała wynosi ok. 500 – 600 g (podczas gdy tego domowego nie przekracza 200 g).
Ma też bardziej krępą budowę ciała i znacznie krótszy ogon (ok. 3-7 cm od innych gryzoni zamieszkujacych obszar Polski, a dłuższy od domowych gryzoni, które błędnie potocznie nazywane są chomikami, a noszą nazwę chomiczków i chomiczników)
Ma też inne ubarwienie. Domowe odmiany charakteryzują się jaśniejszym ubarwieniem spodniej strony ciała. U dzikiego chomika europejskiego jest odwrotnie: grzbiet jest koloru rudego o różnych odcieniach i intensywności zabarwienia, brzuch czarny.
Gdzie można spotkać chomika europejskiego?
Gdzie można spotkać chomika europejskiego?
Kiedyś było go tak wiele, że wspomniany jest nawet w mickiewiczowskim „Panu Tadeuszu”, a dziś jest niestety zagrożony wyginięciem… Tak, to chomik europejski!
Niestety jego obszar występowania zmniejszył się o 80%!
W roku 2020 Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznała żyjącego na wolności chomika europejskiego za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem w skali globalnej, a w Europie od roku 2024! Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że chomik może wyginąć nie tylko z Polski, ale i świata w ciągu kolejnych 10 lat lub w ciągu 3 chomiczych pokoleń...
W Polsce chomiki europejskie najliczniej występują w województwach: lubelskim, podkarpackim, świętokrzyskim i małopolskim. W gorszej sytuacji są populacje w województwach śląskim, dolnośląskim, opolskim i mazowieckim, natomiast z obszarów województwa podlaskiego, łódzkiego, wielkopolskiego i lubuskiego gatunek ten zniknął całkowicie.
Jak wyglądają zaloty chomików?
Jak wyglądają zaloty chomików?
Są bardzo ciekawe i mogą być niebezpieczne… Zaczynają się tak, że samce znakują nory samic pakiecikami kału, moczem oraz wydzieliną gruczołu pępkowego i gruczołów bocznych. Czasem zapuszczają się na teren sąsiada i odwiedzają tam cudze samice. Taki intruz jest zwykle przepędzany przez gospodarza terytorium, ale czasem dochodzi do walk.
Para zainteresowanych sobą chomików odmiennej płci wykazuje różne zachowania godowe. Samica wychodzi z nory na spotkanie samca i rozpoczynają wspólne gonitwy lub razem wykonują synchroniczny taniec – stają i siadają naprzeciw siebie. Ostatecznie samica wchodzi do nory, a samiec szybko podąża za nią. Jeśli jest dla niej atrakcyjny, zostaje wpuszczony, ale jeśli nie, samica przegania go, nie przebierając w środkach – potrafi być przy tym naprawdę agresywna.
Do kopulacji najczęściej dochodzi w norze, ale nie tylko. U chomików zarówno samce, jak i samice mogą kopulować z różnymi partnerami. W efekcie młode z jednego miotu to często potomstwo różnych ojców.
Co WWF robi, żeby chronić chomiki europejskie?
- Współorganizowaliśmy konferencję na temat ochrony chomika europejskiego, która zebrała przedstawicieli organizacji pozarządowych, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
- Sfinansowaliśmy powstanie zimowiska dla chomików na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie
- Prowadzimy odłowy interwencyjne, a w przyszłym roku po przezimowaniu będziemy wsiedlać odłowione i przezimowane chomiki w miejsca, gdzie potencjalnie będą żyć, nie wchodząc w konflikty, np. z rolnikami czy działkowcami
- Sponsorowaliśmy wystawę promująca ochronę chomika europejskiego prezentowaną w różnych ośrodkach na obszarze Polski "Chomik europejski walka o przetrwanie"
- Wspieramy tworzenie prywatnych ostoi – miejsc przyjaznym chomikom (małopolska+lubelszczyzna) – poprzez działania doradcze, opracowywanie specjalnych mieszanek roślinnych dla chomików wspierające ich bytowanie i zachowanie bioróżnorodności
- Zorganizowaliśmy Letnią Szkołę Ochrony Chomika Europejskiego
- Mamy też w planach organizację konkursu na Rolnika – Przyjaciela Chomika
POMÓŻ NAM CHRONIĆ CHOMIKI EUROPEJSKIE
