COP27 czyli 27. Konferencja Klimatyczna ONZ, która w tym roku odbyła się w Sharm el-Sheikh w Egipcie, zakończył się w niedziele rano 20 października, jako drugi najdłużej trwający COP w historii. Choć ze względu na sytuację gospodarczą i polityczną nie spodziewano się przełomu, jednak nawet jako Szczyt mający głównie znaczenie proceduralne, zawiódł on w kilku punktach. O wnioskach z tegorocznego Szczytu Klimatycznego pisze ekspert WWF Polska , Marcin Kowalczyk.

  1. Co spowalnia odejście od paliw kopalnych?
  2. Dlaczego COP27 nie spełnił oczekiwań?
  3. Fundusz na rzecz szkód i strat – co to?
  4. Rola mokradeł w ochronie klimatu
  5. COP27 a wojna w Ukrainie
  6. Oczekiwania wobec COP28

 

Co spowalnia odejście od paliw kopalnych?

Pierwsze rozczarowanie po COP27: brak silniejszego nacisku na odejście od paliw kopalnych. Propozycję docelowego całkowitego wycofania się z wykorzystania paliw kopalnych zgłosiły Indie, poparte później przez szereg państw i grup, w tym Unię Europejską. Niestety, lobbying przedstawicieli sektora paliw kopalnych był zbyt silny. Pojawiają się głosy, że była to wręcz „najliczniejsza delegacja szczytu”.  

W efekcie w ostatecznej decyzji przewodniej COP (głównych konkluzjach) zapis jest tak naprawdę powtórzeniem deklaracji z zeszłego roku, ze Szczytu w Glasgow (o zmniejszeniu zużycia węgla). Jest on wręcz słabszy, bo pozwala na utrzymanie przez pewien czas wykorzystania innych niż węgiel paliw kopalnych. Co gorsza, postępu w tym zakresie nie można też oczekiwać na kolejnym szczycie – COP 28 w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich za rok – gdyż spora część lobbystów wchodziła właśnie w skład delegacji tego kraju.

„Nie stać nas na kolejny szczyt klimatyczny, taki jak ten. To niedopuszczalne, że negocjatorom nie udało się osiągnąć bardziej ambitnego porozumienia niż to, które uzgodniono w Glasgow w zeszłym roku. Przyszłe prezydencje COP nie mogą zmarnować tej szansy. Teraz rządy muszą podwoić wysiłki na rzecz ograniczenia emisji i podjąć niezbędne działania transformacyjne, aby utrzymać ocieplenie poniżej 1,5°C. Szczyt COP28 w przyszłym roku musi być Szczytem wiarygodności klimatycznej” – podkreśla Manuel Pulgar-Vidal, WWF Global Climate and Energy Lead.

 

Dlaczego COP27 nie spełnił oczekiwań?  

cop27Drugie rozczarowanie: brak wypełnienia przez państwa rozwinięte celu pomocy państwom rozwijającym się, który zakładał przekazanie im 100 mld dolarów rocznie (od 2020 roku). Początkowo na drodze do wypełnienia celu stanęła pandemia oraz ograniczenie finansowania spraw związanych z klimatem przez administrację ówczesnego Prezydenta USA Donalda Trumpa. Jednak pomimo przejęcia w 2021 roku władzy w Stanach przez Joe Bidena i zmniejszenia wpływu pandemii, wszystko wskazuje na to, że nie udało się tego celu wypełnić także w tym roku. Obecnie oczekuje się, że uda się go osiągnąć dopiero w 2023 roku.

Cel 100 mld dolarów rocznie dla państw rozwijających się obowiązuje do roku 2025. Na późniejszy okres ma zostać wyznaczony nowy cel – nie niższy niż te 100 mld. Dyskusja na ten temat trwa i ma zakończyć się w 2024 roku. Jednak do porozumienia – zarówno co do wysokości celu jak i zasad – wciąż jest daleko. Jeśli nie zostaną wyznaczone kamienie milowe w tym zakresie, kolejny rok dyskusji może nie zmienić sytuacji.

baner klimatyczny

Unia Europejska zgłosiła propozycję uzupełnienia porządku obrad szczytu o tematykę „powiązania wszelkich przepływów finansowych ze ścieżką dojścia do niskoemisyjnej oraz odpornej gospodarki” – a więc w dużym uproszczeniu „zazielenienia wszystkich przepływów finansowych”. Cel ten zawarty jest także w Porozumieniu Paryskim. Propozycja UE nie została w pełni przyjęta (temat był poddany jedynie konsultacjom przez Prezydencję), jednak w ostatecznych zapisach decyzji przewodniej szczytu znalazło się powołanie programu prac w tym zakresie, który ma działać w 2023 roku.

 

Fundusz na rzecz szkód i strat – co to?

Na szczycie powołanonowy fundusz, na rzecz szkód i strat (ang. loss and damage). Fundusz ten ma wspomagać kraje rozwijające się, które ucierpiały w wyniku zdarzeń pogodowych i kataklizmów wynikających ze zmiany klimatu – takich jak powodzie, huragany, pożary czy susze. Zasady działania tego funduszu zostaną wypracowane jednak dopiero w nadchodzącym roku. Później nastąpi próba zasilenia go środkami finansowymi.

„Finansowanie strat i szkód było punktem zwrotnym COP27. Po wielu latach strony w końcu zgodziły się na nowy fundusz zapewniający pieniądze na ten cel. Nie było pewności, że dojdzie do porozumienia w tej sprawie. Jednak wspólne wysiłki dyplomatyczne kluczowych krajów, wsparte intensywną presją ze strony społeczeństwa obywatelskiego, które konsekwentnie podkreślało tę kwestię, ostatecznie zapewniły to historyczne porozumienie” – zauważył Manuel Pulgar-Vidal, WWF Global Climate and Energy Lead.

cop27 konferencja

Rola mokradeł w ochronie klimatu

Jeśli wydaje się, że na szczycie dominowały tematy finansowe – to w warstwie politycznej istotnie tak było. W warstwie technicznej znaczenie miały jednak także dyskusje na temat adaptacji do zmiany klimatu i ograniczania emisji.

Po raz pierwszy na klimatycznym COP poświęcono wiele uwagi ekosystemom wodnym i mokradłowym, których rola w kontekście klimatu była dotąd niedoceniana. W decyzji przewodniej COP27 podkreślono znaczenie ochrony i przywracania wody i ekosystemów zależnych od wody oraz ponaglono Strony, aby bardziej integrowały kwestie wodne w wysiłki na rzecz adaptacji do zmian klimatu.

Trochę w cieniu oficjalnych tematów politycznych pojawiały się kwestie związane z przestrzeganiem praw człowieka oraz próbami inwigilacji delegatów. Ambasada Niemiec w Kairze złożyła oficjalny protest do egipskiego rządu, protestując przeciwko inwigilacji swoich przedstawicieli.

 

COP27 a wojna w Ukrainie

Nie można też nie zauważyć wpływu agresji Rosji na Ukrainę na tegoroczne negocjacje. Obecny globalny krajobraz geopolityczny, z rosnącymi napięciami między światowymi potęgami spowodowanym tą wojną i wynikającym z niej kryzysami energetycznymi i żywnościowymi, odcisnął piętno na globalnych rozmowach klimatycznych. Jeden z obserwatorów zauważył, że „wyraźnie ewoluująca nowa geopolityka kształtuje coraz bardziej wielobiegunowy świat, a coraz większy wpływ na tę geopolitykę ma zmiana klimatu.".

cop27

Oczekiwania wobec COP28

Ten i przyszły rok mogą nie zapisać się złotymi zgłoskami w historii prac Konwencji Klimatycznej. Kolejnemu gospodarzowi niestety nie będzie zależało na rezygnacji z paliw kopalnych, bo oznacza to dla niego podcinanie znacznej części swojej gospodarki. Niemniej pewne procesy, które rozpoczęły się w Egipcie znajdą swój finał w roku 2024, gdy gospodarzem będzie któreś z państw Europy Środkowo-Wschodniej.