Bariery na rzekach to budowle, które przegradzają rzekę w poprzek i przecinają jej swobodny przepływ. Wszystkie bariery zaburzają w bardzo istotny sposób nurt rzek i powodują niekorzystne zmiany w ich korycie oraz dolinie. Niszczą ich naturalny charakter i wpływają negatywnie na życie w tych ekosystemach. Przegrody na rzekach są jedną z głównych przyczyn ich złego stanu oraz wymierania gatunków ryb i organizmów związanych z wodami słodkimi.

Rodzaje barier:

Bariera, która blokuje lub ogranicza przepływ wody i podnosząc ją z jednej strony, tworzy zbiornik. Zapory mają różne kształty i rozmiary. Blokując przepływ, jednocześnie ograniczają możliwość migracji różnych organizmów wodnych (np. ryb) oraz uniemożliwiają transport osadów rzecznych.

Bariera, której celem jest regulacja przepływu lub poziomu wody oraz zatrzymanie osadu. Woda często płynie górą progu. Progi mają różne kształty i rozmiary, ale najczęściej nie przekraczają wysokości 5 metrów.

Struktura pozwalająca na przepływ wody np. pod drogą. Przepusty są zazwyczaj osadzone w ziemi. Mają różne rozmiary i kształty – od okrągłych po eliptyczne, kwadratowe lub prostokątne.

Płytki odcinek koryta rzecznego, który umożliwia piesze lub kołowe przekroczenie rzeki. Często tworzony przez małe spiętrzenie, położenie betonowych płyt w korycie.

Ruchoma bariera, która kontroluje poziom wody i przepływ poprzez otwieranie się i zamykanie lub zmienną wysokość piętrzenia. Często używany przy stawach rybnych i małych elektrowniach wodnych.

Struktura, która ma na celu stabilizację dna koryta oraz redukcję erozji. Większość to podwodne elementy, które nie blokują przepływu wody, a jedynie oddziałują na dno rzeki i brzeg. Często nie przekraczają 1-2 metrów wysokości, mogą przybierać wiele form.

Na świecie coraz więcej mówi się o renaturyzacji rzek i udrażnianiu ich dla migrujących organizmów i osadów. W Polsce temat rozbiórki istniejących zapór dalej jest nowością. Organizacje przyrodnicze, w tym Fundacja WWF Polska, starają się doprowadzić do rozbiórki wybranych barier. Żeby móc mądrze (tj. z dużym pozytywnym efektem zarówno dla ludzi, jak i środowiska) usuwać bariery na rzekach, potrzebna jest jednak wiedza o ich liczbie i rozmieszczeniu.

Dołącz do akcji lokalizowania barier i zbierania o nich danych! Pobierz aplikację Barrier Tracker na IOS lub Androida i będąc nad rzeką wprowadź lokalizację i opis napotkanych barier do aplikacji! Aplikacja ta powiązana są z międzynarodowym projektem Amber, którego celem jest zlokalizowanie i opisanie jak największej liczby barier na europejskich rzekach, aby można było rozebrać te niepotrzebne i najbardziej szkodliwe.

Pobierz broszurę opisującą rodzaje barier (pdf) >>