Nowe rozwiązania minimalizujące konflikty z niedźwiedziami – współpraca WWF Polska i POBF

W 2025 roku zaczęliśmy współpracę z Parkiem Ochrony Bieszczadzkiej Fauny (POBF) na rzecz pokojowej koegzystencji ludzi i niedźwiedzi. W ramach tej kooperacji (przy wsparciu lokalnej społeczności, samorządów i przedsiębiorstw) lokalizujemy miejsca potencjalnych konfliktów z drapieżnikami, diagnozujemy przyczyny dotychczasowych incydentów i wypracowujemy nowe rozwiązania technologiczne i logistyczne, które w przyszłości pomogą lepiej dbać o bezpieczeństwo niedźwiedzi, ludzi i ich mienia.  

Lokalizacja miejsc powstawania konfliktów

Choć niedźwiedzie żyją w leśnych i górskich ostępach, bliskość ludzkich siedlisk skłania je czasem do sięgania po resztki jedzenia z niezabezpieczonych odpowiednio pojemników na odpady, dzikich wysypisk, gospodarstw i szlaków turystycznych. To zwiększa ryzyko spotkania z człowiekiem – a takie spotkanie może być potencjalnie niebezpieczne zarówno dla zwierząt, jak i dla ludzi.  

Zmapowanie potencjalnych miejsc konfliktów sprowadza się więc do identyfikacji tzw. hot spotów, gdzie niedźwiedź może łatwo pozyskać pokarm antropogeniczny – z niezabezpieczonych przed niedźwiedziami śmietników, pasiek czy budynków gospodarczych.

Razem z Parkiem Ochrony Bieszczadzkiej Fauny lokalizujemy takie punkty dzięki spotkaniom z lokalną społecznością, przedsiębiorcami i gminami. Odwiedzamy wskazane miejsca, badamy uwarunkowania infrastrukturalne i wsłuchujemy się w głos mieszkańców, którzy często mają pomysł, jak utrudnić niedźwiedziom dostęp do ww. źródeł pokarmu, ale potrzebują odpowiednich rozwiązań technicznych – na przykład grodzeń elektrycznych albo kontenerów niedźwiedzioodpornych.  

Wypracowanie rozwiązań ograniczających konflikty i monitoring ich skuteczności 

Dialog z interesariuszami z terenów występowania niedźwiedzi jest punktem wyjścia do ulepszeń już istniejących rozwiązań. Na przykład grodzenia elektryczne, które z powodzeniem służą hodowcom w zabezpieczeniu pastwisk przed dużymi drapieżnikami, okazują się również skuteczne jako zabezpieczenie zbiorników na odpady.

Szukając nowych rozwiązań, zidentyfikowaliśmy też problem zbyt szybkiego zapełniania się obecnie używanych kontenerów niedźwiedzioodpornych. Zmierzyliśmy się też z wyzwaniem, jakim jest dostosowanie tego sprzętu do uwarunkowań logistycznych. Kontenery muszą być bowiem kompatybilne z pojazdami odbierającymi śmieci.

Dlatego w ramach prowadzonego projektu, we współpracy z producentami kontenerów i firmami odbierającymi odpady, opracowujemy nowe modele kontenerów niedźwiedzioodpornych, które zamierzamy przetestować w terenie. Planujemy użyć monitoringu wideo, by potwierdzić ich niedźwiedzioodporność i praktyczność dla codziennych użytkowników.  

Edukacja i doradztwo dla lokalnych społeczności

Spotkania z mieszkańcami bieszczadzkich miejscowości są okazją do obustronnej wymiany doświadczeń odnośnie zabezpieczeń przed niedźwiedziami. Przyrodnicy z Fundacji WWF Polska i POBF uzyskują bezcenne informacje od świadków niedźwiedzich wizyt w górskich miejscowościach. Mieszkańcom natomiast oferują wiedzę o właściwej instalacji zabezpieczeń – grodzeń, altanek śmietnikowych, kontenerów – by zniechęcić duże drapieżniki do kolejnych wizyt.  

Chcąc edukować (również turystów) o właściwym zabezpieczeniu odpadów, Fundacja WWF Polska przeprowadziła w ostatnie wakacje kampanię, w ramach której w Bieszczadach pojawiły się tabliczki, plakaty i naklejki edukujące o właściwym obchodzeniu się ze śmieciami. Powstała też strona internetowa, na której m.in. można poznać obecnie praktykowane sposoby zabezpieczania odpadów przed niedźwiedziami. Mamy nadzieję, że lista tych sposobów z czasem się zwiększy dzięki obecnie prowadzonym działaniom WWF Polska i POBF, przy wsparciu wszystkich zaangażowanych interesariuszy.