Gaz, czyli paliwo kopalne, które zagraża prawdziwej dekarbonizacji unijnych gospodarek jako tzw. „paliwo przejściowe” zostało dziś ostatecznie wykluczone z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Oznacza to, że 17,5 miliarda EUR na wsparcie mieszkańców regionów węglowych, nie zostanie pochłonięte przez rozbudowę emisyjnych instalacji gazowych. Fundusze pomogą za to regionom w wejściu na ścieżkę w kierunku neutralności klimatycznej i w tworzeniu nowych, zielonych miejsc pracy. 

NIE dla gazu, TAK dla bezpiecznej przyszłości 

WWF Polska z zadowoleniem przyjmuje najnowsze uzgodnienia płynące z negocjacji między Radą Europejską, Komisją Europejską a Parlamentem Europejskim w sprawie Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Unijne instytucje osiągnęły tymczasowe porozumienie w sprawie funduszu, który jest jednym z kluczowych narzędzi UE służących wspieraniu regionów w odchodzeniu od paliw kopalnych na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 roku.  

Umowa w sprawie finansowania procesu sprawiedliwej transformacji w regionach Unii Europejskiej zakłada m.in.: 

• Całkowite wykluczenie wszystkich paliw kopalnych (w tym także gazu) z mechanizmu wsparcia. 
• Utrzymanie wysokości Funduszu na zadowalającym poziomie 17,5 miliardów euro na wsparcie ludzi, gospodarki i środowiska w latach 2021-2027. 
• Wyraźniejsze podkreślenie kontrybucji do celów klimatycznych na rok 2030 
• Wzmocnienie zasady Partnerstwa, co oznacza, że Fundusz Sprawiedliwej Transformacji ma być ustalany razem ze wszystkimi zaangażowanymi w proces aktorami. 
• W zakres projektu została włączona zasada „Do no significant harm”, która oznacza, że inwestycje publiczne nie powinny szkodzić realizacji celów środowiskowych, jak i społecznych (takich jak np. zmniejszanie różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn). 
• Wstępne (Rada pozostawiła tę decyzję Ministrom) przyjęcie warunkowości wsparcia dla krajów, które nie zadeklarowały wdrożenia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050. Ten zapis jest wyjątkowo ważny z polskiej perspektywy, ponieważ Polska jest jedynym krajem, do którego będzie się aplikować. Oznacza to, że połowa przyznanego dla naszych regionów węglowych wsparcia (cała kwota to ok. 16 mld PLN) będzie nieaktywna, do czasu przyjęcia przez polski rząd krajowego celu neutralności klimatycznej 2050. Po przyjęciu celu, zostanie przekazana przez Komisję. 

„Polska staje przed ogromną szansą wyjścia z uzależnienia od węgla, z finansową pomocą Unii i w sprzyjających OZE warunkach inwestycyjnych. Warunkowość wypłaty środków z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji jest kolejnym powodem, dla którego nasz rząd powinien przyjąć, że neutralność klimatyczną do 2050 jest celem dla Polski (nie tylko Unii). Wdrożenie go jest gwarancją bezpieczeństwa przyszłych pokoleń, ale też warunkiem dla odpowiedniego wsparcia dla ludzi żyjących tu i teraz na Śląsku, w Bełchatowie czy w Koninie” – mówi Marta Anczewska, specjalistka ds. Sprawiedliwej Transformacji i koordynatorka projektu Regions Beyond Coal w Polsce, z Fundacji WWF Polska. 

Podczas rozmów instytucje UE zgodziły się rozszerzyć zakres Funduszu, aby finansować mikroprzedsiębiorstwa, uniwersytety i publiczne instytucje badawcze, innowacje cyfrowe oraz działania w zakresie edukacji i włączenia społecznego. Finansowane będą również inwestycje w energię odnawialną i technologie magazynowania energii, inwestycje w efektywność energetyczną i produkcję energii na potrzeby lokalnego ogrzewania opartego na OZE, a także inteligentną i zrównoważoną mobilność lokalną. 

Więcej na temat Sprawiedliwej Transformacji:  https://www.wwf.pl/aktualnosci/sprawiedliwa-transformacja

Więcej na temat uzgodnień dot. Funduszu Sprawiedliwej Transformacji: https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20201207IPR93210/deal-on-financing-a-just-energy-transition-in-eu-regions