Żubr (łac. Bison bonasus) właśnie zmienił swój status w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN. Z gatunku narażonego na wyginięcie zyskał miano gatunku bliskiego zagrożeniu, co jest dobrą wiadomością. Nie znaczy to, że jest już bezpieczny, ale to wyraźny sygnał, że wysiłki podejmowane na rzecz jego ochrony przynoszą wymierne efekty. 

Sukces, ale nie koniec pracy 

- „Obniżenie przez IUCN kategorii zagrożenia dla żubra jest niewątpliwym sukcesem w ochronie gatunku. Przegląd statusu ochrony żubra, który przygotowałem wspólnie z dwoma innymi specjalistami z IUCN SSC Bison Specialist Group wykazał, że stopniowy wzrost liczebności gatunku i obszaru jego występowania, ale też tworzenie nowych populacji w bardziej optymalnych dla żubrów środowiskach, pozwalają wg kryteriów IUCN na obniżenie statusu zagrożenia dla gatunku. Nie oznacza to jednak, że gatunek jest już bezpieczny, gdyż obecna kategoria wskazuje, że żubr ciągle gatunek jest bliski zagrożenia” – mówi dr hab. Rafał Kowalczyk, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży. 

Restytucja żubra jest modelowym przykładem uratowania gatunku przed wymarciem. W wyniku długoterminowych działań przyrodników i leśników populacja dzikich żubrów w Europie wzrosła z około 1800 osobników w 2003 r. do ponad 6200 w 2019 r., co uzasadnia przejście z narażonych (VU) na bliskie zagrożenia wyginięciem (NT) w klasyfikacji IUCN. Gatunek przeżył tylko w niewoli na początku XX wieku i został ponownie wprowadzony na wolność w latach pięćdziesiątych XX wieku. Największe jego subpopulacje znajdują się obecnie w Polsce, Białorusi i Rosji.

Wciąż mamy co robić 

Obecnie istnieje 47 wolnościowych stad żubrów. Jednak stada te są w dużej mierze odizolowane od siebie i ograniczone do nieoptymalnych siedlisk leśnych, a tylko osiem z nich jest wystarczająco dużych, aby zapewnić żywotność genetyczną w perspektywie długoterminowej. Gatunek pozostaje zależny od trwających działań ochronnych, takich jak przemieszczanie się żubrów do bardziej optymalnych otwartych siedlisk i redukcja konfliktów między człowiekiem a żubrem. Ważnym punktem w ochronie gatunku było opracowanie Planu działań dla żubra w 2004 r. przez IUCN. Jednym z partnerów w tym projekcie była Fundacja WWF. 

 „To że się udało uratować żubra przez wyginięciem to cud. To, że sytuacja tego gatunku zaczyna się poprawiać to efekt ogromnego zaangażowania i współpracy kilku pokoleń przyrodników. Bardzo się cieszę, że WWF miał w tym swój udział wpierając powstanie w 2004 r. »Planu działań dla żubra«, wyznaczającego na wiele lat cele i kierunki działań. To właśnie jego konsekwentna realizacja, w szczególności w Polsce przyczyniła się do poprawy stanu ochrony tego gatunku. Oczywiście żubr nadal wymaga ochrony i nie mniej trudnych i długofalowych działań. Dalsza poprawa sytuacji tego gatunku możliwa jest jedynie w ramach współpracy wielu partnerów i wypracowania najlepszych rozwiązań, przy społecznej akceptacji dla jego ochrony" – wyjaśnia Stefan Jakimiuk, specjalista ds. ochrony gatunków z Fundacji WWF Polska. 

Siła ochrony przyrody 

Żubr i 25 innych gatunków zmieniło status w Czerwonej księdze gatunków zagrożony w najnowszej aktualizacji listy IUCN w pozytywnym znaczeniu, w związku z czym można powiedzieć, że perspektywa ich szybkiego wyginięcia się na ten moment oddaliła.  

 „Odbudowa populacji żubra i 25 innych gatunków udokumentowane przez IUCN pokazują siłę ochrony przyrody. Jednak rosnąca lista gatunków wymarłych jest przypomnieniem, że wysiłki na rzecz ochrony przyrody należy intensyfikować. Aby stawić czoła globalnym zagrożeniom, takim jak niezrównoważone rybołówstwo, wycinka lasów pod rolnictwo, czy problem gatunków inwazyjnych, aktywna ochrona ta musi być prowadzone na całym świecie i zostać włączona do wszystkich sektorów gospodarki”- mówi Bruno Oberle, dyrektor generalny IUCN. 

Warto cieszyć się każdym sukcesem w ochronie przyrody, jednak nie możemy zapominać, że obecnie na liście IUCN znajduje się 128 918 gatunków, z których 35 765 jest zagrożonych wyginięciem. Według najnowszej aktualizacji 31 gatunków straciliśmy bezpowrotnie. 

Źródło: 
European bison recovering, 31 species declared Extinct – IUCN Red List | IUCN [dostęp: 11.12.2020]