Mazurskie warsztaty na temat monitoringu rysi

11 kwietnia 2025 roku w Ośrodku Edukacji Ekologicznej Nadleśnictwa Spychowo odbyło się spotkanie organizacji pozarządowych, leśników z województwa warmińsko-mazurskiego, naukowców i pasjonatów fotografii przyrodniczej. Tematem warsztatów był „Monitoring rysi - doświadczenia i perspektywy rozwoju”. Nasza fundacja przygotowała wydarzenie wspólnie z partnerami w ramach unijnego projektu Life – "Rozszerzenie zasięgu populacji rysia w północnej Polsce".

Mazury to region o szczególnym znaczeniu dla ściśle chronionego w Polsce rysia eurazjatyckiego (Lynx lynx). W drugiej połowie XX wieku żyła tu najbardziej wysunięta na zachód populacja tego drapieżnika w naszym kraju. Jej historia skończyła się, albo raczej uległa zawieszeniu, w 1989 roku. To wtedy w Puszczy Piskiej została zastrzelona ostatnia grupa rodzinna (samica z dwójką młodych) i w krótkim czasie rysie mazurskie wyginęły całkowicie.

Odtworzenie populacji w tamtejszych lasach rozpoczęło się kilkanaście lat później. Przebieg tego przedsięwzięcia, stosowane metody reintrodukcyjne, przypomniał podczas warsztatów Stefan Jakimiuk z WWF Polska, współuczestnik ówczesnych działań. Ekspert zrelacjonował również przebieg i efekty monitoringu rysi, który nasza organizacja prowadzi obecnie na tamtym terenie.

Działania monitoringowe w mazurskich lasach są ściśle związane z pracami genetyków, którzy badają pobrane próbki włosowe rysi pod kątem zróżnicowania DNA występujących tam osobników. Profesor dr. hab. Mirosław Ratkiewicz z Instytutu Biologii Ssaków PAN przedstawił uczestnikom warsztatów wyniki tych badań, świadczące o dobrej kondycji genetycznej mazurskiej populacji rysia.

Jarosław Chyra z Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego zrelacjonował natomiast przebieg działań reintrodukcyjnych w północno-zachodniej Polsce. Rysie wypuszczane są tam na wolność od 2019 roku właśnie przez ZTP i partnerów – do dzisiaj udało się wypuścić około 100 osobników. Istotą obecnie realizowanego projektu Life jest wzmocnienie populacji rysi występujących w Polsce północnej, tak aby następowała spontaniczna wymiana osobników między wschodnią, a zachodnią częścią kraju.

W dalszej części warsztatów uczestnicy mieli okazję oderwać się nieco od spraw przyziemnych za sprawą wystąpienia Adriana Półrolniczaka, eksperta od produkcji wideo i Petrasa Adaikisa z organizacji Stowarzyszenie Centrum Ochrony Ekosystemów – litewskiego partnera w projekcie Life. Ten pierwszy przedstawił zgromadzonym prawne aspekty korzystania z dronów w Polsce. Wykład litewskiego przyrodnika dotyczył natomiast wykorzystania dronów z kamerami termowizyjnymi do monitorowania dużych drapieżników i zwierząt kopytnych.

Zwieńczeniem warsztatów był pokaz lotów dronów na terenie Szkółki Leśnej Piasutno. Gospodarze tego obszaru, leśnicy z Nadleśnictwa Spychowo, zaprosili uczestników również na miejsce, gdzie już w tym roku powstanie zagroda rehabilitacyjna dla rysi i zaplecze gospodarcze służące właśnie temu przedsięwzięciu. O planach opowiedział nadleśniczy Krzysztof Krasula.

Projekt 101114131 — LIFE22-NAT-PL-LIFE LYNX PL LT DE „Expanding the range of the lynx population in northern Poland”, w ramach którego odbyły się warsztaty w Spychowie, ma na celu odtworzenie historycznego zasięgu metapopulacji rysi bałtyckich w Europie Środkowej, stworzenie warunków do efektywnej dyspersji i przepływu genów w metapopulacji rysi bałtyckich w Polsce oraz na Litwie, a ponadto umożliwienie naturalnego powrotu rysi także na niziny północno-wschodnich Niemiec.

Organizacje realizujące projekt stawiają sobie również za cel utrzymanie społecznej akceptacji dla statusu ochronnego rysia w Polsce, na Litwie i w Niemczech oraz uzyskanie wsparcia dla strategii ochrony i zarządzania bałtycką populacją tego gatunku w Polsce, opracowanej we współpracy z kluczowymi interesariuszami i partnerami z zagranicy.

Projekt, który został dofinansowany przez Unię Europejską oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, realizowany jest przez: Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze (beneficjent koordynujący, realizujący ponowne wprowadzenie rysi w północnej Polsce), Nadleśnictwo Spychowo, Stowarzyszenie Centrum Ochrony Ekosystemów (Litwa), Rewilding Oder Delta (Niemcy) oraz Fundację WWF Polska, która w tym roku dołączyła do projektu.