Sezon foczy 2023. Nie bądź antybohaterem na swojej plaży

Przełom lutego i marca to czas, gdy na świat przychodzą szczeniaki najliczniejszego gatunku foki bałtyckiej: foki szarej. Wiele maluchów spotkać można na polskich plażach – to zupełnie normalne! Bardzo ważne, byśmy my, ludzie, nie utrudniali fokom tego okresu. Bądźmy wsparciem dla dzikiej przyrody. Bądźmy jej bohaterami.

Życie w Bałtyku toczy się cały rok – nawet w zimie, gdy przykładowo samice najliczniejszych z bałtyckich ssaków, fok szarych, są w zaawansowanej ciąży.  

Ich młode na świat przychodzą na przełomie lutego i marca

W przypadku fok szarych do porodu dochodzi albo na lądzie, albo na lodzie.  

Młode przez kilka pierwszych tygodni pokryte są białym futerkiem nazywanym lanugo. Jeśli aura jest zimowa, a na plażach leży śnieg, lanugo pełni rolę doskonałego kamuflażu przez drapieżnikami. Oczywiście tylko tego wzrokowego – zwierzęta często mają doskonały węch i potrafią wyczuć obecność innego osobnika w pobliżu.  
 
Kwestia ta jest szczególnie istotna w przypadku obecności psów na plaży. Dla udomowionych pupili, które zabieramy na nadmorski spacer, nie poznany wcześniej zapach foczego szczeniaka może być bardzo silnym impulsem do działania. Zaciekawiony pies może ruszyć w kierunku foki, wystraszyć ją, a nawet zaatakować.

Ważne jest, by podczas spaceru po plaży trzymać psa na smyczy  

Zasad, które warto stosować z myślą o bezpieczeństwie młodych fok na plaży, jest ledwie kilka. Każda z nich to mała rzecz dla człowieka, lecz kluczowa dla przyrody. Stosując się do nich, można zostać bohaterem na swojej plaży – być może nawet ocalić życie dzikiego zwierzęcia.  

Jak powszechnie wiadomo, wielu z nas najlepiej uczy się na błędach

Dlatego z okazji początku sezonu foczego 2023 opowiadamy o najczęściej popełnianych błędach turystów i spacerowiczów na plażach – po to, byście Wy sami mogli ich uniknąć i wyciągnąć wnioski.  

Można o nich opowiedzieć, jako pewnych antywzorach. Oto one:

Typy plażowych antybohaterów

1. Niespełniony Paparazzo
   
   To osoba, która za wszelką cenę chce zrobić zdjęcie foce zauważonej na plaży. Niespełniony Paparazzo to często amator fotografii. Nie dysponuje profesjonalnym aparatem z teleobiektywem, lecz telefonem komórkowym – chcąc zrobić nim zdjęcie, musi podejść bardzo blisko zwierzęcia, by foka była widoczna. Co gorsza, zdarza się, że Paparazzo korzysta z lampy błyskowej  lub ma ustawiony głośny dźwięk migawki – takie sygnały świetlne i dźwiękowe bywają dodatkowym stresorem dla dzikiego zwierzęcia.
   
   Niespełniony Paparazzo często nie zadowala się jednym zdjęciem. Podchodzi coraz bliżej i bliżej zwierzęcia, uwieczniając kolejne ujęcia, ale jednocześnie coraz bardziej naruszając komfort i spokój foki. Zdarza się, że album zdjęć poszerza o selfie czy fotografie uwieczniające obecność foki tuż obok swoich współtowarzyszy czy dzieci – ta ostatnia sytuacja jest szczególnie niebezpieczna! Foki, nawet młode, to dzikie zwierzęta drapieżne. Ich naturalną reakcją na  strach może być atak!
   
   Jeśli chcesz zrobić zdjęcie foce, pamiętaj, nie przekraczaj ogrodzenia, jakim została zabezpieczona na plaży, a jeśli nie ma takiego, trzymaj dystans co najmniej 20-30 metrów. Pamiętaj też, by nie zakłócać spokoju zwierzęcia głośnymi dźwiękami i błyskiem lamp. Nie bądź jak Niespełniony Paparazzo!
    
2. Skoczek-płotkarz
   
   Skoczek-płotkarz to osoba, która nie przywiązuje uwagi do specjalnie wygrodzonej przestrzeni zabezpieczającej fokę na plaży. Takie wygrodzenie najczęściej ma postać technicznego parkanu z kijków ustawionych wokół foki na plaży i biało-czerwonej taśmy zawieszonej na tychże kijkach.  
   
   Ten typ plażowego antybohatera nie uznaje takiej formy zabezpieczenia i po prostu je przekracza. Przeskakuje ogrodzenie lub przechodzi pod nim, a czasem nawet przerywa.  Motywacje takiego zachowania są różne. Czasami powodem jest niezaspokojona ciekawość dzikiego zwierzęcia, a czasem – ignorancja względem jego potrzeb i odgrodzenia.  
   
   Opis Skoczka-płotkarza warto traktować jako antyprzykład zachowania nad morzem. Spacerując po plaży, nie zapomnij zboczyć z trasy, gdy przed sobą zobaczysz specjalną strefę wydzielającą dzikie zwierzę. Foka ma takie same prawa do przebywania na plaży jak my. Podczas gdy latem plażowicze korzystają z parawanów, tak dla foki pomocne może być „taśmowe” odgrodzenie.  
    
3. WyLUZowany Właściciel
   
   Ten typ antybohatera odnosi się do plażowicza, który puszcza swojego czworonożnego pupila bez smyczy na plaży, nie respektując zakazów i ostrzeżeń często zamieszczonych przy wejściach na plaże.  
   
   Pies puszczony „luzem” czuje nietypowy, nowy zapach foki, który wzbudza jego ciekawość. Pchany ową ciekawością, może wystraszyć fokę, a w ekstremalnych sytuacjach nawet ją zaatakować (czy zostać zaatakowanym przez nią – w końcu foka to drapieżnik!).
   
   Jeśli lubisz nadmorskie spacery ze swoimi psem, pamiętaj, by zawsze trzymać go na smyczy. W razie zauważenia foki na plaży nie zapomnij zachować odpowiedniego dystansu (co najmniej 20-30 metrów).
      
4. Nieustępliwy Sportowiec  
   
   Nieustępliwy Sportowiec najczęściej przybiera postać biegacza, który nie chce zmienić trasy plażowego przełaju, nawet gdy prowadzi ona tuż obok foki albo wprost przez ogrodzoną strefę, którą zwierzę zostało zabezpieczone. Antybohaterem często bywa także kijkarz (nordic walker), który oprócz ortodoksyjnego trzymania się wyznaczonej linii przemarszu jest w stanie wykorzystać swój kijek do potrącania czy szturchania foki w celu sprawdzenia, czy zwierzę żyje.
   
   Nie bądź Nieustępliwym Sportowcem! Jeśli podczas treningu natkniesz się na dzikie zwierzę na plaży, dostosuj trasę swojego treningu do jego potrzeb. Dla Ciebie to mała zmiana, która nie wpłynie znacząco na jakość treningu. Dla zwierzęcia to szansa na odpoczynek – często tak bardzo potrzebny, zwłaszcza młodym, osłabionym szczeniakom.
    
5. Wszechwiedzący Samoś
   
   Ostatni Typ Plażowego Antybohatera to Wszechwiedzący Samoś. Jest nim spacerowicz, któremu leży na sercu pomoc foce, jednak ze względu na brak odpowiedniej wiedzy, mimo dobrych chęci, może jej zaszkodzić.  
   
   Najczęściej Wszechwiedzący Samoś próbuje dokarmić fokę, przepchnąć ją do wody, polewać wodą, a nawet spróbować ocenić jej stan fizyczny i udzielić niefachowej pomocy.
   
   Niezależnie od kondycji zwierzęcia, co do zasady nie powinno się dokarmiać żadnych dzikich zwierząt. Z kolei przepychanie foki do wody jest nieodpowiednie, bowiem foka może przebywać na plaży w celu odpoczynku; takie działanie stresuje, zmusza zwierzę do wysiłku, na który ta może nie mieć siły. Co więcej, może także skutkować jej zranieniem czy szkodą fizyczną.

Ochrona fok to nasz obowiązek

Zresztą nie tylko fok, a każdego zwierzęcia – tak właśnie wynika z zapisów ustawy o ochronie zwierząt.  

W przypadku fok ochrona ta jest jednak ściślej uregulowana, bowiem ssaki te podlegają ochronie gatunkowej. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, a także rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, w stosunku do wszystkich 3 gatunków fok występujących w Bałtyku zabrania się m.in. płoszenia lub niepokojenia, jak również okaleczania tych zwierząt.  

Każdy, kto narusza zakazy w stosunku do zwierząt objętych ochroną gatunkową, popełnia wykroczenie i podlega karze aresztu lub grzywny.  

Pamiętajmy o tym zwłaszcza w czasie spacerów i wycieczek z naszymi pupilami – tak, by nasza miłość do zwierząt mogła roztaczać się na wszystkie gatunki, a nie tylko na te, które są pod naszą opieką. Jesteśmy współodpowiedzialni również za zwierzęta dziko żyjące. Zamiast antybohaterami – bądźmy ich wsparciem.  

Kampania zrealizowana w ramach projektu Fundacji WWF Polska pt. „Ochrona ssaków i ptaków morskich – kontynuacja” finansowanego przez Unię Europejską.