Z badań opublikowanych w lipcu br. w czasopiśmie Science wynika, że bez drastycznej zmiany funkcjonowania rynku tworzyw sztucznych, ilość plastiku wyciekającego do środowiska morskiego może do roku 2040 zwiększyć się niemal trzykrotnie (w porównaniu do 2016 przy podejściu Business As Usual*).

Czy przyszłość bez zanieczyszczenia środowiska plastikiem jest możliwa?

Z przeprowadzonych przez Ocean Conservancy*² & McKinsey Center for Business and Environment*³ badań wynika, że ograniczenie zanieczyszczenia plastikiem o niemal połowę, choć ambitne, jest wykonalne.

Aby powstrzymać dalszy wyciek tworzyw sztucznych do środowiska potrzebne są zmiany systemowe, które wymagają współpracy i zaangażowania interesariuszy na każdym etapie życia produktu. Biznes odgrywa w tym procesie niezwykle istotną rolę. Kontrola tego, jak projektowane są wprowadzane przez firmy produkty i opakowania (i jak w związku z tym oddziałują na środowisko), ma ogromny wpływ na łańcuchy dostaw, a także na zachowania konsumentów. Co więcej, działając wspólnie, firmy są w stanie wymusić wprowadzenie zmian obejmujących całą branżę. Firmy mogą również wspierać zmiany legislacyjne, związane na przykład z rozszerzona odpowiedzialnością producenta, dzięki którym perspektywa zamkniętego obiegu stałaby się bardziej realna.

Dlaczego całkowite wyeliminowanie plastikowych produktów nie jest rozwiązaniem?

Plastik stał się ważnym elementem globalnego systemu zarządzania materiałami i usunięcie go sprawiłoby, że jego koszty środowiskowego mogłyby zostać przeniesione do innej części systemu, na przykład na inne tworzywo, takie jak np. papier.

Na jakich działaniach powinien skupić się biznes?

Na podstawie wywiadów z firmami, które rozpoczęły starania w celu ograniczenia wycieku tworzyw sztucznych do środowiska, WWF określił 4 główne obszary interwencji biznesowych:

1. Działania strategiczne i partnerstwa
2. Innowacje w projektowaniu i dystrybucji
3. Działania pod kątem zaangażowania konsumentów
4. Wzmocnienie infrastruktury zbiórki i odzysku

Ambitnie do celu - działania strategiczne

Jak pokazują wyniki analizy inicjatywy Science Based Targets na rzecz klimatu*⁴, stawianie przez firmę rygorystycznych celów pomaga osiągnąć postęp w trudnych kwestiach. Skuteczna walka z zanieczyszczeniem plastikiem wymaga przygotowania, analiz i zmian organizacyjnych w całej firmie. Firma L’Oréal w 2007 roku wprowadziła politykę dotyczącą opakowań i ochrony środowiska w oparciu o metodę ekoprojektowania „3R” – szanuj klienta, różnorodność biologiczną i środowisko; redukuj wielkość i wagę opakowań; zastępuj materiały o dużym śladzie środowiskowym materiałami pochodzącymi z recyklingu lub ze źródeł odnawialnych.

Projektuj z myślą o odzysku

Szalenie istotna jest też analiza tego, dokąd trafiają produkowane przez firmę opakowania po ich użyciu. Opakowania powinny być projektowane taki sposób, aby nadawały się do odzysku, w realiach rynku, na które są wprowadzane. P&G współpracując z Association of Plastic Recyclers (ACR) prowadzi testy projektowanych opakowań przed wprowadzeniem ich na rynek, aby mieć pewność, że są przystosowane do istniejącej infrastruktury recyklingu.

Butelki z szamponu zebranego na plażach

Firma P&G wraz z grupą Suez, zajmującą się gospodarką wodną i odpadami, wyprodukowała butelki szamponu Head & Shoulders, których opakowanie zawiera 25% plastiku pochodzącego z plaż. Z kolei projektując butelkę dla płynu Fairy, P&G współpracowała z TerraCycle, globalnym liderem recyklingu odpadów trudno poddających się temu procesowi, żeby zabezpieczyć odpowiednie dostawy i przetworzyć plastik wyłowiony z oceanów i pozyskany z innych źródeł pokonsumenckich.

Zmniejszenie zużycia plastiku- alternatywy

Działania powinny być też podejmowane przez sieci handlowe. Aldi i Lidl wyraźnie komunikują swoim dostawcom, jakie są ich oczekiwania w zakresie opakowań, ich biodegradowalności, kompostowalności i zawartości komponentów z tworzyw sztucznych. Wybranie odpowiedzialnie pozyskiwanych materiały biopochodnych wpływa na zmniejszenie zużycia materiałów pierwotnych. Z kolei zastosowanie materiałów pochodzących z recyklingu przynosi dodatkową korzyść w postaci tworzenia rynku dla plastikowych odpadów i dzięki temu tworzenie motywacji do utrzymywania ich z dala od środowiska naturalnego. Co więcej, będzie to szczególne istotne wobec przyjętej przez Unię Europejską opłaty za opakowania z tworzyw sztucznych niepoddanych recyklingowi.

Zadbanie o zbiórkę i odzysk odpadów

Kolejnym istotnym działaniem powinna być praca nad wprowadzaniem usprawnień i innowacji do istniejącej infrastruktury zbiórki i odzysku tworzyw sztucznych. W Polsce obecnie trwają prace nad nowym aktem prawnym związanym z wdrożeniem Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta.

Działaj lokalnie myśląc globalnie

Mimo, że zanieczyszczenie plastikiem jest problemem o skali globalnej, same odpady powstają lokalnie. Na Filipinach Unilever uruchomił wiec projekt pilotażowy Misis Walastik, którego celem było zwiększenie poziomu zbiorki giętkich opakowań z tworzyw sztucznych od konsumentów. W ramach pilotażu, co tydzień czyściciele ulic zawozili zebrane opakowania do punktu odbioru, gdzie były ważone. W zamian za dostarczone produkty czyściciele byli nagradzani kuponami, które mogli wymienić na konkretne produkty w wyznaczonych sklepach.

Raport powstał, aby wesprzeć i zainspirować przedsiębiorców do tworzenia efektywnych strategii zaangażowania i podjęcia konkretnych działań na każdym etapie cyklu życia tworzyw sztucznych. Więcej przykładów, inspiracji i szczegółowych wytycznych dotyczących tworzyw sztucznych znajdziesz w raporcie poniżej. W raporcie przedstawione są poszczególne praktyki wybranych firm, które rozpoczęły starania w celu ograniczenia wycieku tworzyw sztucznych do środowiska.

Przypisy:

* Podejście Business as Usual, czyli biznes jak zawsze, to podejście, w którym organizacja funkcjonuje bez zmian, w przeciwieństwie do realizowania projektów zmieniających jej funkcjonowanie.

^*2 Ocean Conservacy- organizacja non-profit działająca na rzecz ochrony środowiska, z siedzibą w Waszyngtonie, skupiająca się szczególnie ochronie środowiska morskiego.

^*3 McKinsey Center for Business and Environment- McKinsney to amerykańska spółka, zajmująca się doradztwem związanym z zarządzaniem strategicznym. Celem Centrum dla Biznesu i Środowiska McKinsey jest działanie wspólnie z przedsiębiorstwami, rządami i organizacjami pozarządowymi w celu rozwiązania najbardziej palących problemów dotyczących zasobów naturalnych na świecie w sposób poprawiający zarówno rozwój gospodarczy, jak i wykorzystanie zasobów.

^*4 Science Based Targets (SBTi): Cele przyjęte przez przedsiębiorstwa w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych (GHG) uznaje się za "science based- oparte na badaniach naukowych", jeżeli są one zgodne z tym, co najnowsza nauka o klimacie mówi o konieczności osiągnięcia celów porozumienia paryskiego - ograniczenia globalnego ocieplenia do 2°C powyżej poziomu sprzed okresu rewolucji przemysłowej oraz kontynuowania wysiłków na rzecz ograniczenia ocieplenia do 1,5°C. SBTIs zapewniają przedsiębiorstwom jasno zdefiniowaną ścieżkę rozwoju w przyszłości, określając, w jakim stopniu i jak szybko muszą one ograniczyć swoje emisje gazów cieplarnianych.

*Źródła:

1. https://science.sciencemag.org/content/early/2020/07/22/science.aba9475/tab-pdf

2. “Stemming the Tide: Land-Based Strategies for a Plastic-Free Ocean.” Ocean Conservancy & McKinsey Center for Business and Environment, 2015. http://www.oceanconservancy.org/our-work/marinedebris/stop-plastic-trash-2015.html.

3. Jespersen, Simon Maaloe. “Green Nudge: Nudging Litter Into The Bin.” INudgeyou (blog), 16 lutego 2012. https://inudgeyou.com/en/green-nudgenud-ging-litter-into-the-bin/.