Petycja w sprawie Odry

Petycja w sprawie trwającej katastrofy ekologicznej w Odrze do Pana Mateusza Morawieckiego Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Premierze,

W Odrze giną miliony ryb i innych organizmów, ekosystem przestaje istnieć. Od czasów wybuchu reaktora w Czarnobylu nie mieliśmy w Polsce katastrofy ekologicznej o takiej skali, stanowiącej zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia, a nawet życia ludzi.

Brak adekwatnej reakcji instytucji publicznych w tej kryzysowej sytuacji jest skandaliczny i niedopuszczalny. Zgłoszenia dotyczące obecności martwych ryb i substancji chemicznych w Odrze przekazywane były przynajmniej od 26 lipca 2022 r. do Wód Polskich i Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska1. Podobne zgłoszenia dotyczące Kanału Gliwickiego i rzeki Kłodnicy (woj. śląskie i opolskie) były przekazywane od końca marca br.

O tym, że substancją, która powoduje śmierć ryb i innych organizmów, prawdopodobnie jest rtęć, dowiadujemy się z zagranicznych mediów. Polskie instytucje milczą lub tylko zaprzeczają skażeniu, nie dając żadnych odpowiedzi i żadnych ostrzeżeń dla obywateli. Oprócz politycznych konferencji i zrzucania winy, do dnia 12 sierpnia 2022r. polskie władze nie zrobiły nic.

Żądamy od Premiera polskiego Rządu natychmiastowego podjęcia niezbędnych działań!

Żądamy:

• Systemu wczesnego ostrzegania. Apelujemy o natychmiastowe ogłoszenie stanu klęski żywiołowej i wysyłkę ostrzeżeń w systemie RCB do wszystkich obywateli z informacją o zagrożeniu zdrowia, a także wprowadzenie zakazów korzystania z wody rzecznej Odry, w tym kąpieli, pojenia zwierząt gospodarskich, połowów i spożywania złowionych w niej ryb.
• Planu działania kryzysowego. Apelujemy o natychmiastowe powołanie sztabu kryzysowego złożonego z ekspertów, którego zadaniem będzie zabezpieczenie ludności i zażegnanie zagrożenia dla wód gruntowych i podziemnych. Zatrucie Odry trwa co najmniej od dwóch tygodni. Sztab kryzysowy musi rozpocząć działanie natychmiast, w ciągu godzin. Powołania sztabu kryzysowego, złożonego z przedstawicieli Prezesa Rady Ministrów, instytucji odpowiedzialnych za stan wód i środowiska – Ministra Klimatu i Środowiska, Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, właściwych miejscowo Wojewódzkich Inspektorów Ochrony Środowiska oraz Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska, właściwych w sprawach bezpieczeństwa, porządku publicznego i zarządzania kryzysowego przedstawicieli Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Straży Pożarnej, Policji oraz właściwych miejscowo marszałków województwa i wojewodów, jak również naukowców – ekspertów w dziedzinie zarządzania środowiskiem wodnym (np. Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie), ekotoksykologii i skażeń chemicznych wód, Polskiego Związku Wędkarskiego oraz przedstawicieli lokalnych samorządów oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
• Rzetelnego i systematycznego informowania społeczeństwa o zagrożeniu, prowadzonych badaniach i ich wynikach, a także wprowadzanych ograniczeniach. Niezbędna jest pełna informacja - dostępna na stronach internetowych odpowiedzialnych instytucji publicznych, w tym właściwych ministerstw - przekazywana do mediów w całej Polsce.
• Niezwłocznego skierowania odpowiednio wyposażonego wojska, straży pożarnej i innych służb do zbierania i utylizacji martwych ryb i innych zwierząt. Apelujemy o obecność służb sanitarnych nad rzeką.
• Zabezpieczenia próbek wody, zawiesin, osadów dennych, ryb i bezkręgowców (zwłaszcza małży), a także wody z pobliskich studni, na całej długości skażonego odcinka Odry. Próbki wody powinny być pobierane niezwłocznie, w dniu zaobserwowania martwych zwierząt w danym miejscu.
• Powołania apolitycznej i niezależnej eksperckiej grupy badawczej do ustalenia przyczyn katastrofy, zaplanowania i monitorowania wdrożenia właściwych działań naprawczych, podjętych w celu przywrócenia co najmniej dobrego stanu ekologicznego Odry zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej.
• Transparentnej i pełnej informacji dla społeczeństwa o przyczynach katastrofy ekologicznej, jej przebiegu i działaniach planowanych w celu usunięcia lub złagodzenia jej skutków. Ustalenia sprawców oraz winnych zaniechań i zaniedbań w akcji ostrzegawczej i ratunkowej, a następnie pociągnięcia ich do pełnej odpowiedzialności karnej.
• Rzetelnego, szczegółowego dokumentowania, na każdym etapie działań, strat w ekosystemie Odry (m.in. strat w świecie zwierzęcym), które zostaną zebrane w dowody w przyszłej sprawie karnej o przestępstwie na środowisku.
• Systemowych rozwiązań, które zminimalizują skutki katastrof ekologicznych. Przygotowania i wdrożenia pełnej i szczegółowej procedury natychmiastowego reagowania na podobne zdarzenia w przyszłości, tak by instytucje odpowiedzialne za stan wód mogły działać niezwłocznie po uzyskaniu zgłoszeń o zaistniałej sytuacji.

Obecne wydarzenia wyraźnie pokazują, że system przeciwdziałania katastrofom ekologicznym i zagrożeniom środowiskowym jest nieefektywny i niewystarczający. Koniecznie jest przeciwdziałanie podobnym sytuacjom w przyszłości poprzez usprawnienie bieżącego systemu monitoringu jakości wód, zasad wczesnego ostrzegania mieszkańców oraz koordynację działań instytucji publicznych i jasny podział obowiązków i odpowiedzialności.

Dlatego apelujemy do Pana Premiera o realizację powyższych zobowiązań i zapewnienie niezbędnej ochrony dla naszego dziedzictwa jakim jest ekosystem rzeki Odry.