22 marca obchodzimy Światowy Dzień Wody. To doskonały moment na refleksję, bo nieustannie niszczymy rzeki, które są niezbędne w zapewnieniu nam dostępu do wody. A od jej jakości zależy jakość naszego życia na Ziemi.
Rzeki to naturalne dziedzictwo, które wymaga ciągłej ochrony. To system krwionośny naszej planety, bez którego nie ma życia! Naturalne, nieuregulowane rzeki przeciwdziałają powstawaniu suszy i powodzi oraz zaopatrują ludzi w wodę. Człowiek ingeruje w przyrodę, nie zważając na długoterminowe konsekwencje. Na rzekach wciąż stawia się bariery, pogłębia się ich koryta, a brzegi reguluje. Jedynie 20% polskich rzek pozostało w stanie zbliżonym do naturalnego.
Nie budujmy więcej tam!
W ramach programu Strażnicy Rzek WWF wolontariusze z całej Polski zlokalizowali i opisali kolejne bariery na polskich rzekach1. W sumie przebadanych zostało 340 km rzek znajdujących się w północnej Polsce. Na tym odcinku Strażnicy Rzek znaleźli w sumie 225 sztucznych barier. Zobacz wyniki wolontariatu Strażników Rzek WWF »
Oficjalnie w Polsce na 150 tys. km rzek mamy ok. 16,5 tys. różnych barier. Liczba ta jest w rzeczywistości jednak większa, gdyż duża część z nich nie jest opisana i zlokalizowana, a w planach jest kilka kolejnych, m.in. w Siarzewie i Lubiążu. Więcej o Siarzewie przeczytasz TUTAJ.
Zapora – wyrok dla ryb
Brak ciągłości ekologicznej jest jednym z głównych zagrożeń na rzekach2. Szacuje się, że w Polsce istnieje prawie 80 tys. barier3, jednak większość z nich nie znajduje się w żadnej ewidencji. Nie ma więc możliwości, aby właściwie sterować procesem udrożnienia rzek. Tamy pogłębiają problem suszy i nie ratują przed powodziami. Niszczą środowisko naturalne - przyczyniają się do ginięcia ryb i dewastacji naturalnych siedlisk lęgowych ptaków oraz zaburzają procesy fluwialne (związane z działalnością płynącej wody). Z powodu budowy barier populacja wędrownych ryb słodkowodnych w ciągu 50 lat spadła w Europie aż o 93%4!
Przywróćmy rzeki do życia
Rozbiórka zapór oznacza powrót życia do rzeki. Wracają do niej ryby, które odzyskują swoje szlaki migracyjne, a wraz z nimi pojawia się wiele gatunków ptaków, ssaków, gadów i płazów. Sprzyja to także rozwojowi rybołówstwa i wędkarstwa, co przynosi korzyści ekonomiczne dla całego regionu.
Ochrona zasobów wodnych powinna zatem stać się priorytetem działań władz krajowych, a także międzynarodowych. Zgodnie z europejską strategią bioróżnorodności5 do 2030 roku kraje członkowskie powinny udrożnić 25 tys km. rzek. Ile z nich uda się udrożnić w Polsce?
Źródła:
1 Raport Strażników Rzek w ramach 2. edycji wyników kartowania sztucznych barier na rzekach, [online:] https://www.wwf.pl/sites/default/files/2022-03/staznicy%20rzek%202022%20final.pdf
2 Vörösmarty C., McIntyre P., Gessner M. et al., Global threats to human water security and river biodiversity, “Nature” 467, 2010, [online:] https://doi.org/10.1038/nature09440, s. 551-561.
3 Belletti B., de Leaniz C. G., Jones J. et al., More than One Million Barriers Fragment Europe’s Rivers, “Nature” 588 (7838), 2020, [online:] https://doi.org/10.1038/s41586-020-3005-2, s. 436-441.
4 Deinet S., Scott-Gatty K., Rotton H. et al., The Living Planet Index (LPI) for Migratory Fish - Technical Report, 2020, [online:] https://worldfishmigrationfoundation.com/living-planet-index-2020, s. 55.
5 Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030, [online:] https://ec.europa.eu/environment/strategy/biodiversity-strategy-2030_pl.
Szukaj
