Dzięki zielonym zamówieniom publicznym, najwyższej jakości owoce i warzywa pochodzące od polskich rolników mogłyby znaleźć się w każdej stołówce – szkolnej, urzędowej czy szpitalnej. Skorzystają na tym nie tylko konsumenci, ale także rolnicy. Wpłynie to pozytywnie na nasze zdrowie, klimat, środowisko i w dłuższej perspektywie obniży ceny produktów ekologicznych.
W dalszej części artykułu:
- Zielone zamówienia publiczne przyczynią się do obniżki cen zdrowej żywności
- Zalety ekorolnictwa – dobra zmiana dla ludzi i przyrody
- Potencjał rozwoju polskiego rolnictwa
- Rozwój rolnictwa ekologicznego w Europie
- Nauka dobrych nawyków żywieniowych od małego
1. Zielone zamówienia publiczne przyczynią się do obniżki cen zdrowej żywności
Popyt na żywność ekologiczną jest coraz większy. Konsumenci, podejmując decyzje zakupowe coraz częściej kierują się jakością i walorami odżywczymi. W cenie są produkty ekologiczne, certyfikowane czy oznaczone symbolami informującymi o sposobie produkcji – np. wytworzone z poszanowaniem środowiska, bez stosowania środków chemicznych. W upowszechnieniu produktów wytwarzanych z poszanowaniem klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt, mogą pomóc tzw. zielone zamówienia publiczne (ang. green public procurement - GPP). Polskie państwo może wspierać rolnictwo ekologiczne za pośrednictwem subwencji i dopłat, a także kreując stałe rynki zbytu, np. zobowiązując szkoły i urzędy publiczne, by produkty ekologiczne stanowiły obowiązkową część zamówień publicznych na żywność.
- Niestety, żywność wysokiej jakości jest droższa, nie wszystkich na nią stać. To jeden z powodów tego, że popyt na produkty ekologiczne wciąż jest zbyt mały, aby produkty były szeroko dostępne - a ceny wraz z wielkością produkcji i efektem skali spadały – tłumaczy Marta Grzybowska, ekspertka ds. zrównoważonej konsumpcji z Fundacji WWF Polska. - Zwiększenie zapotrzebowania na produkty certyfikowane, ekologiczne czy po prostu najwyższej jakości, może przyczynić się w długim okresie do zwiększenia produkcji i obniżenia ich cen, a więc większej przystępności dla Polek i Polaków – mówi. - Zasługujemy na to, aby konsumować żywność najwyższej jakości – dodaje Grzybowska.
Zdaniem ekspertów WWF Polska, włączenie najwyższej jakości produktów pochodzących z rolnictwa ekologicznego do zamówień publicznych zwiększy ich wykorzystanie w codziennym menu Polaków.
- Dzięki temu zredukowane zostanie stosowanie antybiotyków, nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin w produkcji żywności – mówi Marta Grzybowska. – Będzie to oczywiście zmiana na lepsze dla naszej planety, a przede wszystkim dla ludzi. W końcu jesteś tym, co jesz. Im więcej jakości na talerzu, tym lepsze życie i zdrowie – komentuje Grzybowska.
2. Zalety ekorolnictwa – dobra zmiana dla ludzi i przyrody
Żywność ekologiczna jest wytwarzana przy użyciu naturalnych substancji i procesów, z poszanowaniem środowiska i dobrostanu zwierząt. Kładzie się m.in. nacisk na stosowanie różnorodnych zabiegów pozwalających na utrzymanie żyzności gleby. To z kolei sprzyja bioróżnorodności i zapobiega suszy.
Ekologiczny system produkcji wyklucza wykorzystanie nawozów sztucznych, hormonów wzrostu, antybiotyków oraz organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO) czy pestycydów, czyli substancji służących do zwalczania np. grzybów (fungicydy), owadów (insektycydy) czy chwastów (herbicydy).1 Metody chemicznej ochrony zastępowane są odpowiednimi praktykami rolnymi, mechanicznymi zabiegami i preparatami biologicznymi. To wszystko wymaga bardzo dużej wiedzy i doświadczenia. Rolnicy ekologiczni muszą dobrze znać każdy fragment gospodarstwa, w tym jakości gleb. Wymaga to również znajomości praktyk rolnych, które na danym fragmencie gospodarstwa i dla konkretnej uprawy są najbardziej odpowiednie.
Rolnictwo ekologiczne jest najprawdopodobniej najbardziej zaawansowaną i innowacyjną formą upraw, w ogromnej mierze bazującej na wiedzy i doświadczeniu rolników. Dzięki temu powstaje żywność najwyższej jakości - komentuje Dariusz Gatkowski, ekspert ds. różnorodności biologicznej Fundacji WWF Polska. - A co ważne sprzyja środowisku w którym żyjemy oraz klimatowi. Warto wspierać rolnictwo ekologiczne, bo ono wspiera nas. – dodaje.
3. Potencjał rozwoju polskiego rolnictwa
W Polsce funkcjonuje ponad 22 tys. przedszkoli, 14 tys. szkół podstawowych oraz prawie 7 tys. ponadpodstawowych, do których uczęszcza blisko 7 mln dzieci i młodzieży2. Mamy też około miliona3 urzędników zatrudnionych w instytucjach centralnych, lokalnych i samorządach. Sektor publiczny obejmuje ponadto m.in. służbę zdrowia, wojsko i inne służby mundurowe.
- Zasługujemy na to, aby choć część posiłków była wytworzona z produktów najwyższej jakości, a więc pochodzących z rolnictwa ekologicznego. W szczególności zasługują na to nasze dzieci i osoby hospitalizowane. Dlatego jest potrzeba wprowadzenia wymogu aby w zamówieniach publicznych część zakupów żywności obejmowała produkty, które posiadają certyfikat żywności ekologicznej – mówi dr Julia Dobrzańska, ekspertka ds. edukacji . - Proponujemy aby zacząć od wymogu posiadania takiego certyfikatu przez co najmniej 10 proc. zamawianej żywności liczonej według masy, objętości czy wartości lub liczby artykułów spożywczych, co określa zamawiający. – mówi dr Dobrzańska.
Jak dokonać takich zmian? Zamawiający – w opisie ofert lub w wymaganiach związanych z ich realizacją – mogliby wymagać posiadania przez produkty certyfikatu żywności ekologicznej. Upowszechnienie takich wymogów dałoby impuls do dalszego rozwoju produkcji żywności ekologicznej w Polsce, a w długim okresie do obniżenia jej cen. Warto podkreślić, że nie jest to jedynie postulat WWF Polska. Na zamówienia publiczne, jako ważny element prowadzący do wzrostu produktów ekologicznych, wskazuje np. rządowy Ramowy Plan Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021-20304.
4. Ekorolnictwo w Europie
Według ostatnich dostępnych danych Eurostatu w 2021 r. łączna powierzchnia gruntów przeznaczonych pod rolnictwo ekologiczne w całej Unii Europejskiej wynosiła 15,9 mln hektarów5 w porównaniu z 14,7 mln ha w 2020 r. Największą powierzchnię miały Francja (2,8 mln ha), Hiszpania (2,6 mln ha), Włochy (2,2 mln ha) i Niemcy (1,6 mln ha). W skali całej Unii rolnictwo ekologiczne zajmowało w 2021 r. 9,9 proc. areału wykorzystywanych użytków rolnych.
– W porównaniu z 2012 r. powierzchnia gruntów przeznaczonych pod rolnictwo ekologiczne w Unii Europejskiej zwiększyła się o niemal 70 proc.6, co świadczy o rosnącym popycie na zdrową żywność. Nie przekłada się to na duży wzrost cen, właśnie ze względu na coraz większą skalę działalności tego segmentu rolnictwa – mówi Marta Grzybowska.
W tym samym czasie w Polsce mieliśmy niecałe 550 tys. ha użytków rolnych wykorzystywanych do produkcji ekologicznej, co odpowiadało 3,7 proc. całego areału. Co ciekawe, Polska jest obok Słowacji jedynym krajem Unii Europejskiej, w którym obszar użytkowany przez rolnictwo ekologiczne zmniejszył się w porównaniu z 2012 r.7
Nowa unijna strategia klimatyczna - Europejski Zielony Ład, zakłada zwiększenie skali rolnictwa ekologicznego w UE. Celem strategii „Od pola do stołu” jest wsparcie produkcji ekologicznej, tak aby przeznaczonych na nią zostało 25proc. gruntów rolnych do 2030 r.8 W Polsce realnym celem jest osiągnięcie co najmniej 7 proc.9 takich użytków.
- 7 proc. pól z uprawami ekologicznymi to dużo za mało, ale i tak prawie dwukrotnie więcej niż teraz. Obecnie w Polsce około 3,5 proc. gruntów uprawianych jest ekologicznie10 – komentuje Grzybowska. – Potrzebne jest systemowe, realne i efektywne, wsparcie rolnictwa przyjaznego klimatowi i środowisku, które przyczyni się również do rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz wesprze możliwość zapewnienia przystępnej cenowo żywności ekologicznej. Żywności najwyższej jakości, na którą zasługujemy. – dodaje.
5. Nauka dobrych nawyków żywieniowych od małego
Zwiększenie znaczenia zielonych zamówień pomoże także w promowaniu dobrych nawyków żywieniowych w szkołach. Jest to zgodne z rekomendacjami Komitetu naukowego PAN11 – podsumowuje Julia Dobrzańska i dodaje, że w szkołach od najmłodszych lat, w ramach promowania diety szanującej środowisko, należy wprowadzać żywienie wykorzystujące produkty lokalne, sezonowe i produkowane w sposób zrównoważony.
Z uwagi na bezpieczeństwo i zdrowie ludzi, WWF Polska od lat prowadzi rozbudowane działania edukacyjne w zakresie ochrony przyrody. W tym roku, z okazji zbliżających się wyborów zachęca do świadomego i samodzielnego podejmowania decyzji po weryfikacji zbieżności swoich poglądów w Zielonym Latarniku Wyborczym WWF, który powstał we współpracy z MamPrawoWiedziec.pl, ze stanowiskami kandydujących ugrupowań politycznych. Warto działać w imię własnego dobra, które czyni planetę lepszym miejscem do życia!
Szukaj
