W kwietniu 2023 r. Fundacja WWF Polska wraz z jedenastoma partnerami przystąpiła do międzynarodowej inicjatywy mającej na celu ochronę populacji dużych drapieżników występujących w Karpatach, w tym wypracowanie scenariuszy, które pozwolą na ich bezkonfliktowe sąsiedztwo z ludźmi.
Duże drapieżniki są ważnym elementem ekosystemów Karpat. To tam mieszka jedna z największych populacji rysia euroazjatyckiego (Lynx lynx), wilka szarego (Canis lupus) i niedźwiedzia brunatnego (Ursus arctos) w Europie.
W ramach projektu LECA (z ang. Supporting the coexistence and conservation of Carpathian LargE CArnivores), współfinansowanego w ramach Programu INTERREG Europa Środkowa, międzynarodowy, ekspercki zespół projektowy wspólnie wypracuje sposoby ochrony dużych drapieżników na terenie Karpat. W ramach projektu ma zostać zbudowany kompleksowy, zrównoważony system monitorowania dużych drapieżników (wilków, niedźwiedzi, rysi) i oferując wspólne rozwiązania w zakresie zwalczania kłusownictwa i rozwiązywania konfliktów między ludźmi a dużymi drapieżnikami.
Pierwsze obserwacje w Bieszczadach
W 2023 roku rozpoczęliśmy działania terenowe w polskiej części Bieszczadów w ramach projektu LECA. Aby skutecznie przeciwdziałać konfliktom na linii człowiek-drapieżnik, musimy wiedzieć, jaki jest zasięg występowania konkretnych gatunków - dlatego zimą rozpoczęliśmy monitoring rysi na południu naszego kraju. Tylko takie podejście daje szansę na powstawanie nowych populacji tego gatunku, a w konsekwencji jego skuteczną ochronę. Montowanie fotopułapek czasem może nie być takie proste, jakby się mogło wydawać, co widać na zdjęciu obok.
Monitoring jest skuteczny – mamy już pierwsze obserwacje rysi w Bieszczadach!
Jak uniknąć konfliktów?
Co rodzi konflikty człowiek-drapieżnik? Czasem ZBYT bliskie sąsiedztwo, np. gdy niedźwiedzie podchodzą w okolice ludzkich osiedli i zabudowań w poszukiwaniu jedzenia. To bardzo inteligentne zwierzęta, które gdy raz się nauczą, że gdzieś mają łatwy dostęp do pożywienia – będą tam wracać. Zamiast polować, chętnie korzystają z naszych odpadków, dlatego już wiele lat temu opracowaliśmy projekt tzw. ,,niedźwiedzioopornych" kontenerów, których niedźwiedzie nie są w stanie otworzyć i zniechęcają się do przychodzenia w dane miejsce. W ramach pierwszego etapu projektu LECA sfinansowaliśmy zakup 3 takich kontenerów, które już możecie znaleźć w Bieszczadach!
Z ludźmi i dla ludzi
Celem projektu ma być wspólne wypracowanie mechanizmów umożliwiające jak najbardziej bezkonfliktowe współistnienie rysi, wilków i niedźwiedzi z ludźmi zamieszkującymi tereny ich występowania. Dlatego działania projektowe będą realizowane przy współpracy z mieszkańcami Karpat, żeby potrzeby lokalnych społeczności godzić z ochroną dużych drapieżników.
Projektowi przewodniczy Uniwersytet G.J. Mendla w czeskim Brnie, a uczestniczą w nim przedstawiciele parków narodowych, uczelni wyższych, organizacji pozarządowych, instytucji rządowych i służb leśnych z Rumunii, Słowacji, Polski, Czech, Węgier i Słowenii.
Projekt potrwa do 31 marca 2026 r.
Spotykamy się z lokalnymi społecznościami!
6 września 2024 r. w ramach naszego projektu LECA współfinansowanego dzięki gościnności Ośrodka Informacji i Edukacji Turystycznej Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Lutowiskach mieliśmy przyjemność organizować spotkanie poświęcone koegzystencji społeczności lokalnych w polskiej części Karpat Wschodnich i dużych drapieżników – wilków, rysi i niedźwiedzi.
Spotkanie było platformą wymiany doświadczeń ekspertów, w tym m.in. reprezentantów jednostek samorządu terytorialnego, lasów państwowych, łowiectwa, izb rolniczych i doradztwa rolniczego, policji oraz organizacji pozarządowych dotyczących konfliktów i problemów wynikających ze współdzielenia przestrzeni z dużymi drapieżnikami. Przedstawiciele lokalnych instytucji byli bardzo zaangażowani w temat spotkania i dzięki temu wybrzmiało wiele cennych spostrzeżeń i wniosków.
W trakcie dyskusji wybrzmiały m.in. tematy związane z liczebnością i dynamiką populacji ssaków drapieżnych oraz koniecznością usystematyzowania sposobu zliczania populacji. Zwrócono uwagę na to, że większość szkód niedźwiedzich powodowana jest przez pojedyncze, problematyczne osobniki. Dyskutowano na temat podejmowanych interwencji wobec zgłaszanych obserwacji dużych drapieżników w bezpośrednim otoczeniu siedzib ludzkich, sposobów postępowania i neutralizacji zagrożenia. Podawano też przykłady dobrych praktyk w zakresie gospodarki odpadami i podkreślano, że to podstawa ograniczenia habituacji niedźwiedzi, a co za tym idzie – minimalizacji konfliktów na linii człowiek-duży drapieżnik. Potrzeba ograniczenia dostępu niedźwiedzi do odpadów organicznych była głównym wnioskiem ze spotkania, który wybrzmiał w wypowiedziach wielu uczestników.
Mamy nadzieję, że spotkanie w Lutowiskach z gospodarzami i mieszkańcami obszaru rozpoczęło trwałą współpracą w zakresie wypracowania i wdrożenia sposobów minimalizujących konflikty z dużymi drapieżnikami. Skuteczna ochronna przyrody powinna uwzględniać głos lokalnych społeczności, a zaproponowane rozwiązania powinny być wypracowane i akceptowane przez wszystkich zainteresowanych.
Chcesz wiedzieć więcej na temat tego projektu? Sprawdź stronę Interreg.
Szukaj
