WWF Polska wspierał program ochrony słoni indyjskich prowadzony przez WWF Mjanma (dawna Birma) w latach 2018-2023. Dziękujemy za Wasze wsparcie dla tego projektu!

Słonie są największymi ssakami lądowymi żyjącymi na Ziemi. Obecnie na świecie występują przedstawiciele trzech gatunków słoniowatych: słoń afrykański, słoń leśny oraz słoń indyjski, będący jedynym gatunkiem azjatyckim. Lokalne podgatunki słonia indyjskiego spotykamy w kontynentalnej części Azji, na Sumatrze, Borneo i Sri Lance – wszystkie są zagrożone wyginięciem.

Niegdyś słonie indyjskie zamieszkiwały odpowiadające im ekosystemy w znacznej części Azji, dziś żyją jedynie na 15% swojego pierwotnego terytorium. W wyniku szybkiego wzrostu liczby ludności na kontynencie coraz więcej naturalnych obszarów przekształcanych jest w tereny rolne, osiedla ludzkie czy pod budowę infrastruktury. Siedliska słoni stają się przez to mniejsze i uboższe w pokarm. Coraz częściej dochodzi do kontaktów między człowiekiem i słoniem, co zwiększa ryzyko konfliktu. Niestety zdarza się, że słonie podczas swojej wędrówki wyrządzają szkody na polach, z których uprawy żyją lokalne społeczności. W odwecie bywają zabijane. 

Utrata siedlisk i konflikt z człowiekiem to nie jedyne zagrożenia dla słoni indyjskich – istotnym problemem jest też kłusownictwo. Słonie zabijane są nie tylko dla ich ciosów (niepoprawnie nazywanych często kłami), lecz także dla skóry. W dalszym ciągu wielu mieszkańców Mjanmy czy Chin wierzy w lecznicze działanie maści ze skóry słonia. W związku z tym kłusownicy polują zarówno na samce, samice, jak i młode osobniki, a nie tylko samce, jak w przypadku pozyskiwania ciosów. Dzikie słonie są też łapane do pracy w branży rozrywkowej (cyrki, przejażdżki na słoniach) lub wykorzystywane w trudnym terenie, np. przy wyrębie lasów.

Przez ostatnie 120 lat populacja słoni indyjskich zmniejszyła się co najmniej o połowę!

Duże, charyzmatyczne gatunki zwierząt, jak np. słonie indyjskie, ale też polskie gatunki ssaków drapieżnych – niedźwiedź brunatny i wilk, mogą powodować określony rodzaj szkód (słonie indyjskie w uprawach rolnych, wilk w pogłowiu zwierząt gospodarskich, niedźwiedź brunatny w gospodarstwach pasiecznych). Kluczowe dla ochrony dużych zwierząt jest wypracowywanie i promowanie metod ograniczania sytuacji konfliktowych oraz budowanie społecznej akceptacji dla dobrego sąsiedztwa z takimi gatunkami. Do metod zapobiegania szkodom wywoływanym przez wilki i niedźwiedzie należą m.in. specjalistyczne ogrodzenia elektryczne oraz pasterskie psy stróżujące. W przypadku słoni indyjskich są to m.in. lizawki. W WWF wierzymy, że ludzie mogą żyć w harmonii nawet z największymi zwierzętami.

Dlaczego słonie są ważne?

Słonie indyjskie są bardzo istotnym gatunkiem z punktu widzenia ekosystemu całej Azji Południowej i Południowo-Wschodniej. Ze względu na swoje duże rozmiary potrzebują znacznych ilości pokarmu. Żywią się głównie trawą, łodygami, liśćmi i korą drzew, jednak chętnie sięgają też po banany, ryż oraz trzcinę cukrową, a na jedzenie i poszukiwanie pożywienia poświęcają nawet do 19 godzin dziennie! 

Dzięki temu każdego dnia słoń indyjski produkuje ok. 100 kg odchodów, które rozprowadza na obszarze nawet kilkuset kilometrów kwadratowych, użyźniając tym samym glebę i rozsiewając nasiona wielu gatunków roślin. Obecność słoni wspomaga zatem prawidłowe funkcjonowanie środowiska, rozwój flory obszaru oraz zachowanie różnorodności biologicznej. Oprócz tego grupy wędrujących słoni, przedzierając się przez gęstą roślinność, tworzą w lasach korytarze, z których korzystają potem inne zwierzęta. Można powiedzieć, że dzięki swoim zdolnościom kształtowania krajobrazu, słonie pełnią rolę największych ogrodników na Ziemi.
 

Nasze działania:

W latach 2018-2023 WWF Polska wspierał program ochrony słoni indyjskich w lasach Dawna Tenasserim, prowadzony przez WWF Mjanma (dawna Birma). W ramach współpracy:

• Pomogliśmy sfinansować patrole antykłusownicze, które przeszukują lasy w poszukiwaniu pułapek i utrudniają działania kłusownikom.
• Sfinansowaliśmy zakup fotopułapek i specjalnych obroży z nadajnikami GPS, które pomagają w zdobyciu informacji o wędrówkach słoni. Dzięki temu jesteśmy w stanie odtwarzać naturalne korytarze ekologiczne tych zwierząt i skuteczniej je chronić.
• Finansowaliśmy tworzenie sztucznych lizawek, które ograniczają konflikty na linii ludzie-słonie.
• Wspieraliśmy działania na rzecz zamykania rynków nielegalnego handlu zagrożonymi gatunkami w Mjanmie.

Co Ty możesz zrobić?

1. Zostań ambasadorem gatunku – opowiedz o trudnej sytuacji słonia indyjskiego i metodach jego ochrony znajomym i rodzinie, przeprowadź prelekcję w swojej szkole, bibliotece publicznej czy domu kultury, załóż kółko przyrodnicze.
2. Będąc na wakacjach, nie kupuj produktów i pseudomedykamentów pochodzących z gatunków zagrożonych. Nie odwiedzaj cyrków ani miejsc, które oferują przejażdżki na słoniach.
3. Podczas zakupów wybieraj produkty certyfikowane, pochodzące ze zrównoważonych upraw, które nie wpływają na niszczenie siedlisk słoni i innych zagrożonych gatunków. 

Dowiedz się więcej

Źródła:

Choudhury, A., Lahiri Choudhury, D.K., Desai, A., Duckworth, J.W., Easa, P.S., Johnsingh, A.J.T., Fernando, P., Hedges, S., Gunawardena, M., Kurt, F., Karanth, U., Lister, A., Menon, V., Riddle, H., Rübel, A. & Wikramanayake, E. (IUCN SSC Asian Elephant Specialist Group), 2008, Elephas maximus. The IUCN Red List of Threatened Species 2008, IUCN Red List, dostęp: https://www.iucnredlist.org/species/7140/12828813 (23.06.2020)

International Elephant Foundation, Asian Elephants, dostęp: https://elephantconservation.org/elephants/asian-elephants/  (23.06.2020)

WWF Panda, Spieces – Asian elephants, dostęp: https://wwf.panda.org/knowledge_hub/endangered_species/elephants/asian_elephants/ (23.06.2020)

WWF, 2020, Spieces – Asian elephant, dostęp: https://www.worldwildlife.org/species/asian-elephant (23.06.2020)