Przyroda jest kluczowa dla życia człowieka. Niestety stan środowiska naturalnego jest daleki od dobrego i stabilnego. W Unii Europejskiej aż 81% chronionych siedlisk przyrodniczych oraz 63% chronionych gatunków jest w nieodpowiednim lub złym stanie. Dlatego oprócz ochrony konieczna jest odbudowa tego, co zostało zniszczone. Odbudowa tzw. zasobów przyrodniczych to konieczna inwestycja w naszą przyszłość i bezpieczeństwo. Jej realizacją miało być unijne prawo – Nature Restoration Law (NRL), czyli Rozporządzenie w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych. Niestety, jego wejście w życie jest teraz poważnie zagrożone.
Czym jest odbudowa zasobów przyrodniczych?
Lasy, woda, gleba, ptaki, płazy i ssaki, wszystko to, co nas otacza i z czego na co dzień korzystamy, to zasoby przyrodnicze. To elementy, które mają ogromne znaczenie dla przyszłości gospodarczej i społecznej Polski, Unii Europejskiej i całego świata. Już na początku tego tekstu przytaczaliśmy dane świadczące o katastrofie przyrodniczej, jaką obserwujemy na terenie Unii. W Polsce stan zachowania przyrody również jest alarmujący – tylko dla 20% siedlisk przyrodniczych i około 36% gatunków chronionych stan zachowania określono jako dobry. To dane bijące na alarm.
Jednak to, co zostało zniszczone, da się naprawić. Dobre i skuteczne sposoby odtwarzania przyrody są szeroko znane i sprawdzone. Odbudowa możliwa jest poprzez zaniechanie szkodliwych działań, ale czasami wymaga dodatkowo konkretnych przedsięwzięć. Na przykład lasy w dużej mierze są w stanie odbudować się same, o ile człowiek nie będzie im w tym przeszkadzał. Dla odbudowania jakości gleb potrzebne są odpowiednie zabiegi agrotechniczne (np. odbudowa warstwy próchniczej i struktury gleby), a odtwarzanie torfowisk wymaga ich nawodnienia, co możliwe jest dzięki np. wyremontowaniu zastawek na rowach melioracyjnych.
Dlaczego odbudowa zniszczonych terenów jest ważna?
Przyroda to nasze dziedzictwo, dom i źródło bezpieczeństwa. Dzięki zasobom przyrody jesteśmy w stanie prowadzić działalność gospodarczą, w tym produkować żywność, leki i ubrania. W im lepszym stanie jest przyroda, tym bezpieczniejsi jesteśmy my i nasza przyszłość.
Ochrona i odbudowa różnorodności biologicznej jest niezbędna dla nas i przyszłych pokoleń. Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) szacuje, że aż 44 bln dolarów wytworzonej wartości ekonomicznej – ponad połowa światowego PKB – jest umiarkowanie lub wysoce zależna od przyrody i jej usług. W raporcie WEF z 2024 r. utrata bioróżnorodności jest wymieniona na trzecim miejscu największych globalnych ryzyk! Odpowiedzią na nie ma być właśnie Nature Restoration Law, czyli Rozporządzenie w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych.
Nature Restoration Law – inwestycja w naszą przyszłość
Nature Restoration Law to rozporządzenie w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych na terenie Unii Europejskiej. Jego podstawowym założeniem jest odbudowa zasobów przyrody do 2030 r., która obejmie łącznie co najmniej 20% obszarów morskich i lądowych Unii Europejskiej, a do 2050 r. – wszystkie ekosystemy wymagające odbudowy. Priorytetowe w tych działaniach mają być przede wszystkim obszary Natura 2000.
Prawo to zakłada działania w zakresie odbudowy lasów, m.in. posadzenia dodatkowych trzech miliardów drzew. Przewiduje również przywrócenie co najmniej 25 000 km rzek na terenach państw członkowskich do stanu swobodnego przepływu do 2030 r. To cel, który wspiera zapobieganie zarówno suszy, jak i powodzi, które coraz dotkliwiej dotykają Polskę (susza kosztuje nas rocznie około 6,5 mld zł!).
Wśród innych założeń rozporządzenia znajdziemy:
- zwiększenie miejskich obszarów zielonych;
- wspieranie pozytywnego wpływu przyrody na zdrowie publiczne;
- odbudowę ekosystemów rolniczych i populacji ptaków krajobrazu rolniczego,
- odbudowę ekosystemów morskich przez przywracanie np. skupisk trawy morskiej i osadów dennych;
- odtwarzanie torfowisk;
- łagodzenie skutków zmiany klimatu.
Co NRL oznacza dla Polski?
Każdy kraj członkowski UE będzie planować działania u siebie. W ciągu 2 lat od wejścia prawa w życie, kraje członkowskie, w tym Polska, będą miały za zadanie przygotować własny plan odbudowy, w którym opracują działania zgodne z krajowymi potrzebami i uwarunkowaniami. W kolejnym kroku na podstawie tego planu wdrażane będą konkretne działania.
Wdrożenie ambitnego i długofalowego prawa odbudowy przyrody będzie wsparciem dla bezpieczeństwa żywnościowego, zahamowania zmian klimatu i dostosowania się do ich konsekwencji, walki z falami upałów w miastach, a także zwiększenia potencjału kraju do rozwoju. Zabezpieczy nas przed np. suszą czy katastrofami takimi jak zasolenie Odry.
Odbudowa zasobów przyrody to bardzo dobra inwestycja – każde 1 euro wydane na odtwarzanie przyrody przynosi zwrot w wysokości od 8 do 38 euro. Szacunkowe korzyści płynące z odbudowy są średnio 8-10 razy większe niż jej koszty.
A kto za to zapłaci?
Fundusze UE mogą pokryć dużą część tych potrzeb finansowych. Docelowy poziom wydatków na różnorodność biologiczną w obecnych wieloletnich ramach finansowych wynosi 16 miliardów euro rocznie.
Nature restoration law zagrożone!
11 marca 2024 roku Parlament Europejski, po dwóch latach negocjacji, przyjął rozporządzenie o odbudowie zasobów przyrodniczych. 25 marca br. Miało odbyć się głosowanie Rady Unii Europejskiej, w efekcie którego zapadłaby ostateczna decyzja o przyjęciu Nature Restoration Law (NRL). Niestety pojawiła się obawa, że prawo nie zdobędzie odpowiedniej liczby głosów państw członkowskich – swój głos sprzeciwu zadeklarował m.in. polski rząd.
Gdy stało się jasne, że wsparcie ze strony państw członkowskich nie jest wystarczające i nie zdoła zagwarantować niezbędnej większości, aby zatwierdzić kompromis legislacyjny wypracowany z eurodeputowanymi, prezydencja belgijska odłożyła głosowanie.
Warto przypomnieć, że założenia NRL realizują postanowienia Umowy Koalicyjnej koalicji rządzącej oraz 100 Konkretów na pierwsze 100 dni rządów Koalicji Obywatelskiej. Jeśli Polska poprze rozporządzenie, zostanie ono przyjęte przez Radę UE i wejdzie w życie. Mamy więc olbrzymi wpływ na przyszłość przyrody zarówno w naszym kraju, jak i w Europie.
Olbrzymie poparcie dla NRL
Aktualny kształt rozporządzenia o odbudowie zasobów przyrodniczych to efekt dwuletnich trudnych negocjacji i licznych kompromisów. Nature Restoration Law jest szeroko popierane, między innymi przez naukowców, przemysł energii wiatrowej oraz słonecznej, progresywnych rolników, myśliwych, instytucje finansowe, europejskich burmistrzów oraz rosnącą liczbę firm i stowarzyszeń biznesowych. Ponadto około 1 200 000 osób wsparło ambitne Nature Restoration Law – obywatele UE mogli zabrać głos poparcia w ramach różnych kampanii, które zostały zainicjowane przez koalicję #RestoreNature.
W Polsce NRL popiera również Państwowa Rada Ochrony Przyrody – organ powołany przez ministrę środowiska Paulinę Henning-Kloskę. Pierwszą rekomendacją Rady było wezwanie polskiego rządu do poparcia rozporządzenia.
NRL to najważniejsza unijna regulacja przyrodnicza od 30 lat! Apelujemy o jej poparcie i wdrożenie w celu zabezpieczenia przyszłości przyrody i człowieka w Polsce i w Europie. Wszyscy obserwujemy zmiany, jakie zachodzą w naszym środowisku i ich niebezpieczne konsekwencje. Ochrona i odbudowa przyrody, która jest wspólnym dobrem, powinna być zagadnieniem łamiącym podziały. Działania jednego państwa nie mają takiego potencjału jak mobilizacja całej wspólnoty. Chyba, że mówimy o potencjale do zablokowania korzystnych i potrzebnych rozwiązań.
Źródła:
- Tekst ostatecznego porozumienia ws. NRL: EU Nature restoration law: MEPs strike deal to restore 20% of EU’s land and sea | News | European Parliament (europa.eu)
- State of nature in the EU — European Environment Agency (europa.eu)
- Poland (europa.eu)
- The Global Risks Report 2024, World Economic Forum, In partnership with Marsh McLennan and Zurich Insurance Group - Global Risks Report 2024 | World Economic Forum | World Economic Forum (weforum.org)
- World Economic Forum. (2020). Nature Risk Rising, Why the crisis engulfing nature matters to business and the economy WEF_New_Nature_Economy_Report_2020.pdf (weforum.org)
- IPBES. (2019). Global assessment report on biodiversity and ecosystem services: Summary for policymakers. Sekretariat IPBES, Bonn, Niemcy
- Markiewicz, J., Ogórek, S. (2022), Gospodarcze koszty suszy dla polskiego rolnictwa, Working Paper, nr 3, Polski Instytut Ekonomiczny - https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2022/11/PIE_Gospodarcze-koszty-suszy-dla-polskiego-rolnictwa.pdf
- Statement: Solar, nature's best friend - SolarPower Europe
- Scientists support EU nature restoration_May 2023 (squarespace.com)
- Madrid Regional Conference advances commitments in Forum Call to Action - Forum for the Future of Agriculture (forumforag.com)
- FACE | European Hunters Make History with the #SignforHunting Campaign
- The economy and banks need nature to survive (europa.eu)
- Joint letter on nature restoration - Eurocities
- More than 100 corporations make the business case for the new law to restore nature | WWF
- How much will the implementation of the nature restoration law cost and how much funding is available? (ieep.eu)
- UmowaKoalicyjna.pdf (platforma.org)
- 100 konkretów - Koalicja Obywatelska (100konkretow.pl)
Szukaj
