Przez ostatnie trzy lata wspólnie z partnerami przyrodniczymi i dzięki wsparciu finansowemu Air Wick otoczyliśmy opieką ponad 150 ha terenów. Działania miały na celu utrzymanie różnorodności biologicznej i odporności ekosystemów, a w kilku przypadkach przysłużyły się również zwiększeniu retencji wody i zainicjowały proces odtwarzania osuszonych niegdyś torfowisk. 

W dalszej części artykułu:

  1. Obszary chronione prywatnie utworzone przez WWF Polska i Air Wick
  2. Partnerzy projektu WWF Polska i Air Wick dot. tworzenia obszarów chronionych prywatnie
  3. Jak tworzy się obszary chronione prywatnie

W 2022 roku Fundacja WWF Polska i Klub Przyrodników dzięki wsparciu finansowemu Air Wick zakupiły działkę o powierzchni 2,55 ha w Dolinie Rospudy. Był to pierwszy obszar pozyskany w ramach projektu. Klub Przyrodników już wcześniej otoczył opieką kilka sąsiednich działek – w konsekwencji powstało ok. 20 ha prywatnego przyrodniczego rezerwatu, w którym priorytetem stała się ochrona ekosystemu wrażliwego na zmiany klimatu i ludzką ingerencję.  

Fundacja WWF do niedawna w ogóle nie zajmowała się tematem ochrony ekosystemów poprzez tworzenie obszarów chronionych prywatnie. Partnerstwo z Air Wick było pilotażowym projektem, który pokazał nam, jak ważne jest dawanie przyrodzie przestrzeni, gdzie może się czuć jak u siebie. Zobaczyliśmy, jak ważna jest współpraca z lokalnymi partnerami oraz jak bardzo nasi darczyńcy chcą wspierać podobne działania - mówi Magdalena Zadrąg, Kierowniczka Zespołu Ekosystemów Lądowych w WWF Polska.

 1. Obszary chronione prywatnie utworzone przez WWF Polska i Air Wick

  • Dolina Rospudy
  • Mechowiska Sulęczyńskie
  • Dolina Rzeki Konotop
  • Murawy nad Bobrem
  • Łąki na Zajkach
  • Mścichy
  • Dolina Narwi – Eliaszuki
  • Dolina Łachy
  • Błota Rakutowskie

 

2. Partnerzy projektu WWF Polska i Air Wick dot. tworzenia obszarów chronionych prywatnie

  • Udana kooperacja WWF Polska z Klubem Przyrodników w Dolinie Rospudy zaowocowała dodatkowo zakupem działek w dolinie rzeki Konotop, na Mechowiskach Sulęczyńskich i Murawach nad Bobrem. W tej ostatniej lokalizacji znajdują się murawy kserotermiczne – wyjątkowe siedliska rzadkich gatunków roślin, takich jak pszeniec różowy, wiązówka bulwkowata czy krwiściąg mniejszy. Ten typ muraw zanika w Polsce ze względu na brak użytkowania. Nowo pozyskana działka również zarosła częściowo tarniną i innymi krzewami.  
  • Współpraca z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków doprowadziła do zakupu działek na Zajkach i w Mścichach. Lokalizacje te znajdują się w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Chronią siedliska bardzo podobne do należących do Parku. Są znane obserwatorom ptaków, można tu praktycznie przez cały rok spotkać różne gatunki lęgowe i migrujące, w tym wodniczkę – zagrożoną m.in. przez odwadnianie siedlisk.
  • Fundacja Natura International Polska została z kolei wsparta przy zakupie działki w Eliaszukach nad Narwią. Jest to łąka znajdująca się na torfowisku. W pobliżu znajduje się tokowisko dubeltów – bardzo rzadkich ptaków. Dubelty potrzebują w pobliżu tokowisk dobrych miejsc do żerowania, by mieć siłę na gody. Dlatego Fundacja WWF Polska i partner planują zadbać o tę działkę, tak by ptakom było jak najłatwiej znaleźć pożywienie.  
  • Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra" – przy wsparciu WWF Polska i Air Wick – zakupiło kompleks działek w Dolinie Łachy z bardzo suchymi siedliskami. Obecnie znajdują się na nim ugory i zaniedbane łąki, ale ,,Salamandra” planuje przywrócić tam siedliska odpowiednie dla susłów moręgowanych, a następnie chce przeprowadzić tam jego reintrodukcję. Susły już reintrodukowano w okolicy z sukcesem, ale stworzenie dodatkowego stanowiska zwiększy szanse na przeżycie populacji.
  • Utrzymanie siedlisk lęgowych ptaków w odpowiednim stanie przyświeca z kolei działaniom prowadzonym przez Towarzystwo Przyrodnicze Alauda na Błotach Rakutowskich – kolejnym obszarze otoczonym opieką przy wsparciu Air Wick. Te działania to m.in. wypas koników polskich, które pasąc się, wypełniają tam szczególną misję: w miejscu, w którym zostawiają niższą roślinność – ptaki mogą żerować, a tam, gdzie zostawiają wyższą – może ona służyć ptakom za schronienie.

 

3. Jak tworzy się obszary chronione prywatnie

W zależności od specyfiki danego miejsca i potrzeb zamieszkujących je gatunków, działania ochronne mają na celu albo utrzymanie optymalnych warunków dla ekosystemu, albo odtworzenie tych, które z jakiegoś powodu zostały zdegradowane. Czasem jest to budowanie zastawek na rowach melioracyjnych, mających na celu ponowne nawodnienie terenów pierwotnie bagiennych. Innym razem karczowanie, podkaszanie miejsc, które w ostatnich latach zarastają, co utrudnia żerowanie rzadkim gatunkom ptaków, takim jak czajki, krwawodzioby, kszyki czy rycyki.  

Budowanie zastawek na rowach melioracyjnych to próba naprawy szkód, które człowiek wyrządził przyrodzie przed laty, chcąc czerpać z jej zasobów. Nie przewidział długoterminowych konsekwencji, a w efekcie melioracji woda zaczęła odpływać z danego obszaru szybciej. Dzisiaj, w obliczu wzmagającego się kryzysu klimatycznego i ciągłych susz, te szkody są odczuwalne jeszcze mocniej – również przez lokalną społeczność. Dawne mokradła, tereny zasobne w wodę, tracą pierwotne właściwości i stają się też miejscem nieprzyjaznym dla dotychczasowych mieszkańców - ptaków, gadów, płazów.  

Ponadto część z tych osuszonych obszarów to torfowiska, które niegdyś były naturalnymi, nieemisyjnymi receptorami węgla i zatrzymywały wodę w terenie na dłużej. Dzisiaj, zdegradowane, zamiast pochłaniać, emitują gazy cieplarniane do atmosfery. Przejmowanie takich miejsc i tworzenie na nich obszarów chronionych prywatnie daje nadzieję na odwrócenie tego procesu albo przynajmniej opóźnienie zachodzących zmian – taka idea przyświecała kooperacji WWF Polska, Air Wick i partnerów na obszarach, które zostały wykupione w ostatnich latach i przeobraziły się w prywatne rezerwaty.  

Air Wick wspiera finansowo WWF w działaniach na rzecz ochrony i odbudowy kluczowych siedlisk na całym świecie. W Polsce Air Wick tylko w 2023 roku przeznaczył 700 tys. zł na projekt ochrony łąk kwietnych. Dzięki wsparciu Air Wick mogliśmy objąć ochroną ponad 150 ha cennych siedlisk, tworząc obszary chronione prywatnie. Dla WWF Polska projekt ten jest początkiem większego przedsięwzięcia. Fundacja będzie kontynuowała dzieło tworzenia obszarów chronionych prywatnie. Stworzyliśmy też mapę z terenami, które już zostały otoczone opieką. Firmy, które są zainteresowane tworzeniem prywatnych rezerwatów w celu ochrony różnorodności biologicznej i klimatu, mogą znaleźć informacje na temat możliwości zaangażowania się w tego typu projekty na: www.wwf.pl/och-biznes.