ŚRODOWISKO
ZAANGAŻUJ SIĘ
KONTAKT
-
Fundacja WWF Polska
ul. Usypiskowa 11
02-386 Warszawa
kontakt@wwf.pl
PETYCJA
Rzeka to nie tylko woda płynąca w korycie. To coś znacznie cenniejszego. Rzeka to cały ekosystem, który tej wodzie towarzyszy: rośliny i zwierzęta żyjące w nurcie rzeki i w jej dolinie oraz te, które odwiedzają ją w czasie wędrówek czy tarła. To nasze dziedzictwo, które pilnie potrzebuje wsparcia, bo w złym stanie jest już 99,5 proc. polskich rzek. Im bardziej zdegradowany ludzkim działaniem ekosystem rzeczny, tym mniejsza odporność rzek na różnego rodzaju zanieczyszczenia i katastrofy.
Woda nie ma alternatywy, dlatego w imieniu rzek zwracamy się do Premiera z petycją. Apelujemy o:
Dziękujemy za Twój podpis pod petycją. Wszystkie głosy społecznego poparcia zostają złożone do Premiera oraz Rady Ministrów, z apelem o realizację postulatów dotyczących naszego dziedzictwa przyrodniczego, jakim są polskie rzeki.
Chroń z nami rzeki, które są domem dla ryb i innych organizmów wodnych - nasze rzeki potrzebują pilnego wsparcia, bo w dobrym stanie zostało ich zaledwie 0,5%!
Rzeki nie ochronią się same!
Petycja w sprawie zmiany zarządzania rzekami
Szanowny Panie Premierze,
według raportu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska z 2022 r.1 99,5% rzek w Polsce jest w złym stanie i nie spełnia wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej, co do których zapewnienia jako kraj członkowski Unii Europejskiej jesteśmy zobowiązani. Naturalna rzeka ma zdolność do samooczyszczania i regeneracji, jednak im bardziej rzeczny ekosystem jest zdegradowany ludzką ręką, tym mniejsze posiada możliwości do samoodnowy. Odra dała nam czerwoną kartkę. Za regulację koryta, za zabudowywanie stopniami wodnymi, za brak odpowiedniego nadzoru nad wypuszczanymi do rzek zanieczyszczeniami.
Woda to życie. A nie ma dla niej alternatywy. Dlatego ze wszystkich sił powinniśmy zadbać o poprawę jakości naszych rzek. Zwracamy się do Pana z petycją o:
1. Powierzenie gospodarowania wodami ministrowi właściwemu ds. środowiska i ograniczenie kompetencji Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie” do ochrony i kontroli wód, pozostawiając gospodarcze ich wykorzystanie w gestii ministra właściwego ds. infrastruktury i transportu.
2. Odtworzenie zdegradowanego ekosystemu Odry: ograniczenie zasolenia i zanieczyszczenia, renaturyzację wybranych odcinków, odsunięcie wałów od rzeki tam, gdzie to możliwe, utworzenie roślinnych i bagiennych nadrzecznych stref buforowych oraz odtworzenie obszarów podmokłych i terenów zalesionych w dolinie rzeki.
3. Objęcie największych rzek w Polsce siecią stałego, automatycznego monitoringu jakości wody, który natychmiast informuje odpowiednie służby o przekroczeniu norm zanieczyszczeń oraz przesyła wyniki pomiarów do zintegrowanej, publicznie dostępnej bazy danych. Stacje pomiarowe powinny być zlokalizowane m.in. poniżej wszystkich wylotów ścieków i wód kopalnianych.
4. Wprowadzenie zasady „zanieczyszczający płaci”, zgodnie z którą przedsiębiorstwa powinny ponosić pełne koszty usunięcia i naprawy spowodowanych przez siebie szkód w środowisku, a także wdrożenie instrumentów finansowych i prawnych skłaniających użytkowników wód do ograniczania poboru wód i zrzutu zanieczyszczeń (kary i zachęty).
5. Uzależnienie wydawania pozwoleń wodnoprawnych na zrzuty ścieków i pobory wody od aktualnego stanu wód (ilościowego i jakościowego), jak również od ładunku zrzucanych zanieczyszczeń, a także ich stężenia.
6. Priorytetową, systematyczną realizację Krajowego Programu Renaturyzacji Wód Powierzchniowych, zharmonizowanego z dokumentami strategicznymi z zakresu gospodarowania wodami, po weryfikacji pod kątem rezygnacji z budowy zbiorników wodnych, barier migracyjnych na rzekach i regulacji rzek na rzecz naturalnej retencji i renaturyzacji wód.
7. Wdrożenie na masową skalę działań z zakresu naturalnej retencji i odzyskiwania przestrzeni dla rzek, by ograniczyć zakres prac regulacyjnych i utrzymaniowych, a zarazem poprawić bezpieczeństwo przeciwpowodziowe i ograniczać skutki suszy.
8. Rezygnację z programu rozwoju żeglugi towarowej na Odrze i Wiśle oraz m.in. Noteci, Bugu, Narwi, Warcie czy Brdzie.
Rzeki są naszym dziedzictwem, które pilnie potrzebuje ochrony i naszego wsparcia.
Apelujemy o priorytetowe działania w zakresie zarządzania wodami.
1 GIOŚ. 2022. Stan środowiska w Polsce. Raport 2022. Biblioteka monitoringu środowiska. https://www.gov.pl/attachment/8193fbd1-9302-4d30-a483-bde6c8f5564a
Rzeki naturalne mają duży potencjał samooczyszczania się. Nadbrzeżne zarośla, środrzeczne wyspy i łachy piaskowe, czyli składowe naturalnej rzeki, neutralizują różne zanieczyszczenia. Mogą one trafić do wód na przykład z intensywnie nawożonych pól uprawnych czy, w przypadku awarii systemów, z oczyszczalni ścieków. Do Wisły oraz do Odry trafiają również zanieczyszczenia z kopalni i zakładów przemysłowych, w tym zasolone wody pokopalniane. Jednak to Odra nie poradziła sobie z nadmiarem zanieczyszczeń, gdyż jest rzeką znacznie bardziej uregulowaną i przekształconą przez człowieka niż Wisła.
Obwałowania i stopnie wodne nie są najlepszym zabezpieczeniem przed powodziami, co pokazały ich największe przypadki na przestrzeni ostatnich lat – wystąpiły one na rzekach uregulowanych, obwałowanych i mających w swoich dorzeczach wiele stopni wodnych. Odcinanie kolejnych terenów zalewowych od rzeki prowadzi do zmniejszenia obszarów, na które woda może bezpiecznie się wylewać, a więc zmniejszenia naturalnej retencji doliny rzeki (gromadzenia wody na naturalnych terenach zalewowych i podmokłych), większego zagrożenia suszą i utraty naturalnych terenów, pełniących usługi ekosystemowe.
Renaturyzacja rzek, a zwłaszcza odtwarzanie meandrujących koryt i naturalnych terenów zalewowych, pomoże lepiej radzić sobie z powodziami – wezbrana woda będzie miała gdzie się bezpiecznie wylać, by nie zagrażać ludziom.
Naturalne krętości rzeki, wyspy śródrzeczne, zanurzone rośliny lub pnie drzew spowalniają przepływ wody, jednocześnie zapewniając naturalną retencję i zwiększając odporność środowiska na okresy suszy.
Naturalne rzeki i towarzyszące im mokradła tworzą bardziej wilgotny mikroklimat, łagodzący skutki braku opadów. Niestety, w ciągu ostatnich 45 lat straciliśmy 35 procent mokradeł. Wodne ekosystemy, w tym mokradła, rzeki i jeziora, są w opłakanym stanie. Warunki do życia w nich bardzo się pogarszają, a tempo zanikania różnorodności biologicznej jest najszybsze od 50 lat. Aktualna słaba kondycja europejskich wód powierzchniowych związana jest z budową tam, oddziaływaniem zmiany klimatu, zanieczyszczeniem i ogromnym zapotrzebowaniem na wodę do nawadniania upraw oraz napędzania elektrowni wodnych.
Jedynie 20% polskich rzek pozostało w stanie zbliżonym do naturalnego. Brak ciągłości ekologicznej jest jednym z głównych zagrożeń na rzekach1. Szacuje się, że w Polsce istnieje prawie 80 tys. barier2, czyli rzeki są poprzecinane tamami i innymi barierami średnio co 2 km. Tamy niszczą środowisko naturalne – przyczyniają się do ginięcia ryb i dewastacji naturalnych siedlisk lęgowych ptaków. Z powodu budowy barier populacja wędrownych ryb słodkowodnych w ciągu 50 lat spadła w Europie aż o 93%3! Rozbiórka zapór oznacza powrót życia do rzeki. Wracają do niej ryby, które odzyskują swoje szlaki migracyjne, a wraz z nimi pojawia się wiele gatunków ptaków, ssaków, gadów i płazów. Ochrona zasobów wodnych powinna zatem stać się priorytetem działań władz krajowych, a także międzynarodowych. Zgodnie z europejską strategią bioróżnorodności4 do 2030 roku kraje członkowskie powinny udrożnić 25 tys. km rzek.
1 Vörösmarty C., McIntyre P., Gessner M. et al., Global threats to human water security and river biodiversity, “Nature” 467, 2010, [online:] https://doi.org/10.1038/nature09440, s. 551-561.
2 Belletti B., de Leaniz C. G., Jones J. et al., More than One Million Barriers Fragment Europe’s Rivers, “Nature” 588 (7838), 2020, [online:] https://doi.org/10.1038/s41586-020-3005-2, s. 436-441.
3 Deinet S., Scott-Gatty K., Rotton H. et al., The Living Planet Index (LPI) for Migratory Fish - Technical Report, 2020, [online:] https://worldfishmigrationfoundation.com/living-planet-index-2020, s. 55.
4 Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030, [online:] https://ec.europa.eu/environment/strategy/biodiversity-strategy-2030_pl
Pobierz grafiki i opublikuj je na swoim Instagramie lub Facebooku wraz z #godzinadlaziemiWWF i oznacz @wwfpolska.
Zachęć znajomych, aby zrobili to samo.
Udostępnij » Udostępnij »