Postęp technologiczny dotyczy nie tylko ludzi, ale także ochrony przyrody. Oczywiście żubry i inne zwierzęta nie korzystają z telefonów komórkowych, ale okazuje się, że można tak zaprogramować obroże telemetryczne, by wysyłały wiadomości do określonych osób. Dzięki temu pracownicy Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego mają skrzynki pełne SMS-ów od… żubrów czy rysi.

Po co żubrom obroże?

Obroża telemetryczna to nieoceniona pomoc w zarządzaniu populacją żubra. W Zachodniopomorskim Towarzystwie Przyrodniczym dzięki zastosowaniu telemetrii zaobserwowano wiele ciekawych zachowań gatunku oraz udało się zapobiec wielu konfliktom na linii żubr-człowiek. To jedno z narzędzi używanych w Pogotowiu Żubrowym. 

Zebrane w ten sposób informacje pozwalają m.in. na tworzenie map, dzięki którym wiemy po jakim obszarze porusza się stado lub dany osobnik. To właśnie obroże telemetryczne „wysyłają” dwa razy dziennie informację o swojej lokalizacji pracownikom ZTP. To ogromna baza danych! 

Obroże pozwalają także na znalezienie zwierząt w terenie. Dzięki nim łatwiej dotrzeć do przemieszczającego się stada o dowolnej porze dnia i nocy. Wystarczy antena i odbiornik.

Krowa ważniejsza od byka?

Obroże telemetryczne są zakładane zarówno bykom jak i krowom. Przy czym obroża krowy dostarcza informacji o położeniu całego stada, bo samice żubra są przewodniczkami i bardzo rzadko zdarzają im się samotne wędrówki. Dzięki telemetrii można obserwować także zachowanie poszczególnych krów po urodzeniu cielaka. W takim przypadku żubrzyca na kilka tygodniu oddala się od stada i porusza po niewielkim obszarze. Dzięki obrożom telemetrycznym nie trzeba niepokoić zwierząt w takiej sytuacji, wystarczy obserwować ich zachowania zdalnie.

Obroża dla elit

Obroża dla żubra waży około 2,5 kg, zatem mniej niż 1% masy jego ciała. Jest wykonana z wytrzymałego, ale miękkiego tworzywa, tak, że nie przeszkadza zwierzęciu w normalnym życiu. Co więcej zaobserwowano, że krowy z obrożami mają wyższą pozycję w stadzie. Może to wynikać z faktu, że pierwotnie obroże były zakładane tylko przewodniczkom stad.

Jedna obroża telemetryczna to wydatek rzędu 8-9 tys. złotych. Żubr może nosić ją niekiedy nawet 5 lat, co daje nam niezliczoną ilość danych na temat zachowania danego osobnika.

Korzystanie z obroży telemetrycznych pozwala obserwować zwierzęta regularnie, bez narażania ich na spotkanie z człowiekiem. To bezpieczna forma służąca do zarządzania populacją żubra.

Jak to działa?

„Obroża ma w sobie kilka modułów. Jednym z ważniejszych jest GPS, który pokazuje lokalizację obroży. Drugi moduł, GSM, wysyła nam te dane. Jest jeszcze jeden istotny moduł – VHF, radiowy, emitujący sygnał, który możemy namierzyć przy pomocy anteny oraz odbiornika i zlokalizować już dokładnie zwierzę”- wyjaśnia Marcin Grzegorzek z ZTP.

To właśnie zastosowanie tych modułów daje najlepsze rezultaty. W przypadku zepsucia się jednego, można pozyskiwać informacje z drugiego. 

W praktyce

Załóżmy, że o 8 rano moduł GSM wysłał wiadomość o lokalizacji określonego stada do pracownika ZTP, wskazując, gdzie aktualnie przebywają zwierzęta. Jeśli jednak potrzebujemy dotrzeć do stada, ale wyruszymy w południe, to więcej niż pewne, że nie znajdziemy go w lokalizacji z SMS-a, ponieważ żubry stale się przemieszczają. Tu z pomocą przychodzi moduł VHF. Wystarczy użyć anteny i odbiornika, nastawić je na częstotliwość poszukiwanej obroży i szukać w terenie zbliżonym do lokalizacji z porannej wiadomości.

Niespodziewane spotkanie

Dla bezpieczeństwa zwierząt dostęp do danych o ich lokalizacji mają tylko upoważnione osoby. Jednak nie znaczy to, że nie może nam się zdarzyć przypadkowe spotkanie z żubrem. W takiej sytuacji pamiętaj, że to Ty jesteś tu gościem. Wycofaj się spokojnie i trzymaj na odległość. Żubry rzadko są agresywne i zwykle nie zagrażają człowiekowi. Więcej o tym jak zachować się podczas spotkania z żubrem w poniższym filmie.

 

Autorka: Agnieszka Muzińska
Konsultacja merytoryczna: Stefan Jakimiuk